• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عَطْف (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: عطف (ابهام‌زدایی).


عَطْف و عَطوف (به فتح عین) از واژگان نهج البلاغه به معنای میل کردن است. حضرت علی (علیه‌السلام) درباره امام زمان (علیه‌السلام) و ... از این واژه استفاده نموده است.



عَطْف و عَطوف (بر وزن عقل) به معنای میل کردن آمده است. «عطف الیه» یعنی به او میل کرد. و «عطف علیه» به او رجوع کرد. و «عطف عنه» از او منصرف شد و برگشت.


امام (صلوات‌الله‌علیه) ظاهراً درباره امام زمان (صلوات‌الله‌علیه) فرموده است: «يَعْطِفُ الْهَوَى عَلَى الْهُدَى إِذَا عَطَفُوا الْهُدَى عَلَى الْهَوَى، وَيَعْطِفُ الرَّأْيَ عَلَى الْقُرْآنِ إِذَا عَطَفُوا الْقُرْآنَ عَلَى الرَّأْيِ.» یعنی برمی‌گرداند هوای نفس را به هدایت آن‌گاه که گردانده باشند هدایت را بر هوای نفس و برمی‌گرداند رای را به قرآن آنگاه که گردانده باشند قرآن را بر رای خود. (شرح‌های خطبه: ) «عطف» در اینجا متعدی است.
محمد عبده گوید: این سخن خبر دادن است از آمدن مردی که مردم را به تبعیّت از قرآن می‌خواند. ابن ابی الحدید گوید: این اشاره است به امامی که خدا در آخر الزمان خلق می‌کند و او همان مهدی موعود (علیه‌السلام) است که در اخبار و آثار آمده است. امّا در عقیده حق شیعه آن حضرت در سال ۲۵۵ هجری به دنیا آمده و الآن زنده است چنانکه روایات اهل سنت نیز بدان دلالت دارد ابن میثم؛ معتقد است: «الاشارة فی هذا الفصل الی وصف الامام المنتظر فی آخر الزمان الموعود فی الخبر و الاثر»
و درباره آینده اهل بیت (علیهم‌السلام) فرموده است: «لَتَعْطِفَنَّ الدُّنْيَا عَلَيْنَا بَعْدَ شِمَاسِهَا عَطْفَ الضَّرُوسِ عَلَى وَلَدِهَا.» (دنیا پس از چموشى «همچون شترى كه از دادن شیر به دوشنده‌اش خوددارى مى‌كند و براى بچه‌اش نگه مى‌دارد» به ما روى مى‌آورد.) (شرح‌های خطبه: ) معنی آن در شماس گذشت.
در حکمت ۲۳۸ فرموده است: «الْكَرَمُ أَعْطَفُ مِنَ الرَّحِمِ.» یعنی انسان کریم و بزرگوار در احسان به انسان بالاتر از قرابت میل می‌کند. (شرح‌های حکمت: ) محمد عبده گوید: «و هی کلمة من اعلی الکلام».


موارد زیادی از این ماده در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۷۲۷.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۱۰۱.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۳، ص۵۷۸.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۰۲، خطبه ۱۳۸.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۹، خطبه ۱۳۶.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۹۵، خطبه ۱۳۸.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۹۵.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۱۱.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۱۱.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۵۲۵.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۳۴۸.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۴۰.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۲۲، حکمت ۱۹۹.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۹۹، حکمت ۲۰۹.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۰۶، حکمت ۲۰۹.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۸۵، حکمت ۲۰۹.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۹۱.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۹۱.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۶۰۷.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۲۷۹.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۲۹.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۳۰، حکمت ۲۳۸.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۰۷، حکمت ۲۴۷.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص، حکمت ۲۴۷.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۹۱.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۱۸.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۱۸.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۵۵.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۳۱۴.    
۳۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۸۱.    
۳۱. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۰۷.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عطف»، ج۲، ص۷۲۷.    






جعبه ابزار