• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عَطَش (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: عطش.


عَطَش (به فتح عین و طاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای تشنگی است. حضرت علی (علیه‌السلام) درباره قرآن و اهل بیت (علیهم‌السلام) و ... از این واژه استفاده نموده است.



عَطَش به معنای تشنگی آمده است.


امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره قرآن فرموده است: «جَعَلَهُ اللهُ رِيّاً لِعَطَشِ الْعُلَمَاءِ، وَرَبِيعاً لِقُلُوبِ الْفُقَهَاءِ، وَمَحَاجَّ لِطُرُقِ الصُّلَحَاءِ» یعنی خداوند قرآن را سیرابی قرار داده برای عطش عالمان و بهار برای قلوب دانایان و راه‌های وسیع برای صالحان. (شرح‌های خطبه: )
و نیز در همان خطبه آمده است: وَسَقَى «مَنْ عَطِشَ مِنْ حِيَاضِهِ وَأَتْأَقَ الْحِيَاضَ بِمَوَاتِحِهِ» (و تشنگان را از چشمه زلال آن سيراب ساخت و آبگاهش را پر آب كرد.) (شرح‌های خطبه: )
درباره اهل بیت (علیهم‌السلام) فرموده است: «فأَنْزِلُوهُمْ بِأَحْسَنِ مَنَازِلِ القُرْآنِ، وَرِدُوهُمْ وُرُودَ الْهِيمِ الْعِطَاشِ.» یعنی نازل کنید آنها را در بهترین منازل قرآن (آنها را مانند قرآن بدانید در بیان احکام و هدایت) و وارد بشوید بر آنها (و به سوی آنها بیایید) مانند آمدن شتران عطشان به آب. (شرح‌های خطبه ) «عطاش» جمع عطشان و عطشی در مؤنث است.
«معطش» زمینی که آب ندارد و وقت یا محل عطش، جمع آن معاطش است. امام (علیه‌السلام) از یک نفر در محلی برای خودش بیعت خواست او گفت: من نماینده قومی هستم تا پیش آنها برنگردم کاری نمی‌کنم، فرمود: اگر قوم تو، تو را از پیش فرستادند تا برای آنها محلّی باران دار پیدا کنی و تو برگشتی و به آنها خبر دادی ولی آنها قبول نکرده و به محل‌های عطش و بی‌آب و علف رفتند، تو چکار می‌کنی گفت: آنها را رها کرده به طرف آب و علف می‌روم، فرمود: پس دستت را برای بیعت باز کن و او بیعت کرد اسم او کلیب جرمی بود. عبارت امام (علیه‌السلام) چنین است: «وَأَخْبَرْتَهُمْ عَنِ الْكَلاَ وَالْمَاءِ، فَخَالَفُوا إلى الْمَعَاطِشِ وَالْـمَجَادِبِ، مَا كُنْتَ صَانِعاً؟» (سپس به سوى آنان باز مى‌گشتى و از مكان سبزه و آب آگاه‌شان مى‌كردى، اگر با تو مخالفت مى‌كردند و به سرزمين‌هاى بى آب و علف روى مى‌آوردند، تو چه مى‌كردى؟) (شرح‌های خطبه: )


این ماده پنج بار در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۷۲۶.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۴، ص۱۴۳.    
۳. ربیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۹، ص۱۴۴.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۰۳، خطبه ۱۹۸.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۰۳، خطبه ۱۹۳.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۱۶، خطبه ۱۹۸.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۹۱.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۰۸.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۳۲.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۷۱۱.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۲، ص۳۰۹.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۰۰.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص، خطبه ۱۹۸.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۰۰، خطبه ۱۹۳.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۱۴، خطبه ۱۹۸.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۸۹.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۰۷.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۲۰.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۶۸۸.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۲، ص۲۸۸.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۹۱.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۷۲، خطبه ۸۶.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۵۳، خطبه ۸۵.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۲۰، خطبه ۸۷.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۷۱.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۳۰.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۳۳.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۵۷۸.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۱۹۶.    
۳۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۳۷۶.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۷۸، خطبه ۱۷۰.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۰۰، خطبه ۱۶۵.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۴۵، خطبه ۱۷۰.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۷۵.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۹۷.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۹۷.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۴۶۵.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۱۳.    
۳۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۹۹.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عطش»، ج۲، ص۷۲۶.    






جعبه ابزار