عَرَض (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَرَض:(عَرَضَ هذَا الأَدْنى) «عَرَض»(بر وزن غرض) به معناى موجود عارضى، كم دوام و
ناپايدار است،
و به متاع جهان ماده از اين رو
«عَرَض» گفته‌اند كه معمولًا
ناپايدار است؛ روزى به سراغ
انسان مى‌آيد، آن چنان كه حسابش از دست مى‌رود، و روزى آن چنان از دسترس انسان دور مى‌شود كه در انتظار ذره‌اى از آن، آه مى‌كشد، به علاوه اصولًا همه نعمت‌هاى اين جهان
ناپايدار و فناپذير است.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با عَرَض:
(فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ وَرِثُواْ الْكِتَابَ يَأْخُذُونَ عَرَضَ هَذَا الأدْنَى وَ يَقُولُونَ سَيُغْفَرُ لَنَا وَ إِن يَأْتِهِمْ عَرَضٌ مِّثْلُهُ يَأْخُذُوهُ أَلَمْ يُؤْخَذْ عَلَيْهِم مِّيثَاقُ الْكِتَابِ أَن لاَّ يِقُولُواْ عَلَى اللّهِ إِلاَّ الْحَقَّ وَ دَرَسُواْ مَا فِيهِ وَ الدَّارُ الآخِرَةُ خَيْرٌ لِّلَّذِينَ يَتَّقُونَ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ) (پس از آنها، فرزندانى ناصالح جاى آنها را گرفتند كه وارث كتاب
تورات شدند؛ امّا با اين حال، متاع زودگذر اين دنياى پست را گرفته، براطاعت فرمان خدا ترجيح مى‌دهند و مى‌گويند: « (اگر ما گنهكاريم
توبه مى‌كنيم و به زودى بخشيده خواهيم شد.» امّا اگر متاع ديگرى همانند آن به دستشان بيفتد، آن را (نيز مى‌گيرند، آيا در كتاب آسمانى از آنها پيمان گرفته نشده كه بر خدا دروغ نبندند، و جز حق نگويند، و آنها آن‌چه را در آن كتاب آسمانى است آموخته‌اند؟! و سراى آخرت براى پرهيزگاران بهتر است، آيا نمى‌انديشيد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه عرض به معناى هر چيز غير ثابت است، و در جمله
(عَرَضَ الْحَياةِ الدُّنْيا) شؤون
ناپايدار زندگى دنيا به همين معنا است، و مراد از
(عَرَضَ هذَا الْأَدْنى) نيز لذائذ زندگى دنيا و نعمت‌هاى زودگذر آن است، و اگر به اشاره مذكر (هذا) به آن اشاره فرموده و حال آن‌كه جا داشت به مؤنث (هذه) به آن اشاره شود براى تحقير آن است، گويا خواسته است با تجاهل كردن در حق آن برساند كه دنيا آن قدر بى‌ارزش و غير قابل اعتنا است كه هيچ خصوصيت و صفت مرغوبى كه جلب نظر كند ندارد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(مَا كَانَ لِنَبِيٍّ أَن يَكُونَ لَهُ أَسْرَى حَتَّى يُثْخِنَ فِي الأَرْضِ تُرِيدُونَ عَرَضَ الدُّنْيَا وَ اللّهُ يُرِيدُ الآخِرَةَ وَاللّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ) (هيچ
پیامبری حق ندارد اسيرانى از دشمن بگيرد تا زمانى كه كاملًا بر آنها غلبه كند. شما متاع
ناپايدار دنيا را مى‌خواهيد؛ و مايليد اسيران بيشترى بگيريد، تا با گرفتن فديه آزاد كنيد؛ ولى
خداوند، سراى ديگر را براى شما مى‌خواهد؛ و خداوند توانا و حكيم است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه عرض به معناى چيزى است كه بر چيز ديگرى عارض شود، و زود هم از بين برود، و از همين جهت است كه لذائذ دنيايى را عرض ناميده‌اند، چون زود از بين مى‌رود.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(لَوْ كَانَ عَرَضًا قَرِيبًا وَ سَفَرًا قَاصِدًا لاَّتَّبَعُوكَ وَ لَكِن بَعُدَتْ عَلَيْهِمُ الشُّقَّةُ وَ سَيَحْلِفُونَ بِاللّهِ لَوِ اسْتَطَعْنَا لَخَرَجْنَا مَعَكُمْ يُهْلِكُونَ أَنفُسَهُمْ وَ اللّهُ يَعْلَمُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ) (امّا گروهى از آنها، چنانند كه اگر غنايمى نزديک و در دسترس، و سفرى آسان باشد، به طمع
دنیا از تو پيروى مى‌كنند؛ ولى اكنون كه براى ميدان
تبوک، راه بر آنها دور و پر مشقّت است، سر باز مى‌زنند؛ و به خدا سوگند ياد مى‌كنند كه: «اگر توانايى داشتيم، همراه شما حركت مى‌كرديم!» آنها با اين اعمال و اين دروغ‌ها، در واقع خود را هلاک مى‌كنند؛ و خداوند مى‌داند آنها دروغگو هستند.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه عرض به معناى چيزى است كه زوال و نابودى بسرعت در آن راه يابد. اين كلمه به مال دنيوى نيز اطلاق مى‌گردد و همين معنا مورد نظر اين آيه مى‌باشد.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، بر گرفته از مقاله «عَرَض»، ص۳۷۸.
