عَوَج (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَوَج (به فتح عین و واو، بر وزن فَرَس) از
واژگان قرآن کریم به معنای كجى است.
عِوَج (بر وزن عِنَب)
اسم مصدر به معنای انحراف و كجى معنوى است.
به معنای پستى و گودى هم آمده است.
عِوَج (به كسر عين) ۹ بار در
قرآن مجید آمده و همه درباره انحراف و كجى معنوى است جز یک آيه.
عَوَج (بر وزن فَرَس) به معنای كجى است.
«عَوِجَ الْعُودُ يَعْوَجُ عَوَجاً: ضِدُّ اسْتَقامَ أَيْ انْحَنى»عِوَج (بر وزن عِنَب) اسم مصدر است.
به مواردی از
عِوَج که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(لا تَرى فِيها عِوَجاً وَ لا أَمْتاً) (مى‌خواهيد اين راه را منحرف كنيد؟! و غافل نیست.)
در
مجمع ذيل این آیه فرموده: عَوَج بر وزن فَرَس كجى است در هر چيز نصب شده مثل نيزه و ديوان، و بر وزن عِنَب انحراف است در
دین و سخن گفتن و در زمين، و از آن است.
(الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَنْزَلَ عَلى عَبْدِهِ الْكِتابَ وَ لَمْ يَجْعَلْ لَهُ عِوَجاً) «حمد خدا را كه بر بنده‌اش كتاب را نازل فرمود و در آن كجى و انحراف از حق قرار نداد.»
به معنای انحراف و کجی معنوی است.
(قُرْآناً عَرَبِيًّا غَيْرَ ذِي عِوَجٍ) (
قرآنی است فصيح و خالى از هرگونه كجى و نادرستى.)
عدم عوج عبارت اخراى حق بودن است. چنان‌كه فرموده:
(نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِ) و
(وَ كَذَّبَ بِهِ قَوْمُكَ وَ هُوَ الْحَقُ.) (يَوْمَئِذٍ يَتَّبِعُونَ الدَّاعِيَ لا عِوَجَ لَهُ ...) يعنى: «در آن‌روز از داعى كه آن‌ها را می‌خواند پيروى می‌كنند و در آن پيروى انحرافى نيست و سرپيچى نتوانند.»
ضمير لَهُ ظاهرا راجع به تبعيّت است.
(الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً) معنى آيه چنين می‌شود: «آنان‌كه مردم را از
راه خدا باز می‌دارند و براى آن كجى و انحراف می‌جويند.»
در بعضى آيات به صورت خطاب
(تَبْغُونَها عِوَجاً) آمده و هر دو از خطاب و غيبت جمعا چهار بار در
قرآن به كار رفته و همه بعد از كلمه
(يَصُدُّونَ) و
(تَصُدُّونَ) اند.
به نظر می‌آيد كه
(يَبْغُونَها عِوَجاً) بيان
(يَصُدُّونَ) است و عِوَجاً مفعول به «يَبْغُونَ» است يعنى: با ايجاد شبهات و ايجاد انحراف در دين خدا مردم را از آن منع می‌كنند و آن‌را ناحق جلوه می‌دهند.
در مجمع فرموده: جايز است عِوَجاً مفعول به يبغون باشد يعنى
«يَبْغُونَ لَهَا الْعِوَجَ» يعنى: «در زمين پستى و بلندى نمى‌بينى بلكه هموار می‌شود»
آيه درباره
قیامت و از بين رفتن كوه‌هاست. اَمْت به معنى بلندى و عِوَجاً به معنى پستى و گودى است. چنان‌كه در ما قبل آيه آمده:
(فَيَذَرُها قاعاً صَفْصَفاً).
عِوَج (به كسر عين) ۹ بار در قرآن مجيد آمده و همه درباره انحراف و كجى معنوى است.
جز یک آيه که به معنی پستى و گودى است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «عوج»، ج۵، ص۶۴.
