عوامل شکست در غزوه احد (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عوامل شکست در
غزوه احد با توجه به
آیات قرآن عبارتند از:
سستی پیکارگران احد، باعث محرومیت از نصرت الهی و
شکست در نبرد:
«وَلَقَدْ صَدَقَكُمُ اللّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُم بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ ...؛
خداوند وعده خود را به شما (درباره پیروزی بر دشمن در احد) راست گفت، در آن هنگام (در آغاز جنگ احد) دشمنان را به فرمان او به قتل می‌رساندید (و این پیروزی ادامه داشت) تا اینكه سست شدید ....»
عدم
توکل به خدا، از اسباب شکست
مسلمانان در غزوه احد:
«إِن يَنصُرْكُمُ اللّهُ فَلاَ غَالِبَ لَكُمْ وَإِن يَخْذُلْكُمْ فَمَن ذَا الَّذِي يَنصُرُكُم مِّن بَعْدِهِ وَعَلَى اللّهِ فَلْيَتَوَكِّلِ الْمُؤْمِنُونَ؛
اگر خداوند شما را یاری كند، هیچ كس بر شما پیروز نخواهد شد! و اگر دست از یاری شما بردارد! كیست كه بعد از او، شما را یاری كند؟! و مؤ منان تنها بر خداوند باید توكل كنند! »
وقوع این آیه پس از بیان نبرد احد و شکست مؤمنان، به علت شکست اشاره دارد؛ یعنی چون در آن نبرد توکل نداشتید، از یاری خدا محروم شدید و در نتیجه، شکست خوردید.
گریز از رویارویی با دشمنان
دین، سبب شکست مسلمانان در جنگ احد:
«وَلَقَدْ صَدَقَكُمُ اللّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُم بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ ... ثُمَّ صَرَفَكُمْ عَنْهُمْ ... •إِذْ تُصْعِدُونَ وَلاَ تَلْوُونَ عَلَى أحَدٍ وَالرَّسُولُ يَدْعُوكُمْ فِی أُخْرَاكُمْ فَأَثَابَكُمْ غَمًَّا بِغَمٍّ ...؛
خداوند وعده خود را به شما (درباره پیروزی بر دشمن در احد) راست گفت، در آن هنگام (در آغاز جنگ احد) دشمنان را به فرمان او به
قتل می‌رساندید (و این پیروزی ادامه داشت) تا اینكه سست شدید ... و بعد از آن كه نافرمانی كردید... (به خاطر بیاورید) هنگامی كه از كوه بالا می‌رفتید و (جمعی در وسط
بیابان پراكنده می‌شدید و) به عقب ماندگان نگاه نمی‌كردید، و پیامبر از پشت سر شما را صدا میزد، سپس اندوهها یكی پس از دیگری به سوی شما روی آورد....»
بنابراین که «اذ تصعدون» متعلق به «صرفکم» در آیه قبل باشد، این دو آیه در مقام بیان علل شکست غزوه احد است.
نافرمانی مسلمانان در برابر دستور
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله سبب شکست آنان در غزوه احد:
۱. «وَلَقَدْ صَدَقَكُمُ اللّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُم بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ ... وَعَصَيْتُم ... • إِذْ تُصْعِدُونَ وَلاَ تَلْوُونَ عَلَى أحَدٍ وَالرَّسُولُ يَدْعُوكُمْ فِی أُخْرَاكُمْ فَأَثَابَكُمْ غَمًَّا بِغَمٍّ لِّكَيْلاَ تَحْزَنُواْ عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلاَ مَا أَصَابَكُمْ ...؛
خداوند وعده خود را به شما (درباره
پیروزی بر دشمن در احد) راست گفت، در آن هنگام (در آغاز جنگ احد) دشمنان را به فرمان او به قتل می‌رساندید (و این پیروزی ادامه داشت) تا اینكه سست شدید ... و بعد از آن كه نافرمانی كردید... (به خاطر بیاورید) هنگامی كه از كوه بالا می‌رفتید و (جمعی در وسط بیابان پراكنده می‌شدید و) به عقب ماندگان نگاه نمی‌كردید، و پیامبر از پشت سر شما را صدا میزد، سپس اندوهها یكی پس از دیگری به سوی شما روی آورد این به خاطر آن بود كه دیگر برای از دست رفتن (
غنائم جنگی) غمگین نشوید و نه به خاطر مصیبتهائی كه بر شما وارد می‌گردد....» بنابراین که «اذ تصعدون» متعلق به «صرفکم» باشد، این دو آیه در مقام بیان علل شکست احد است؛ بنابراین، جمله «و لاتلون علی احد و الرسول...» که از دعوت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله و بی اعتنایی به آن حکایت دارد، دنباله بیان علت شکست است.
۲. «أَوَلَمَّا أَصَابَتْكُم مُّصِیبَةٌ قَدْ أَصَبْتُم مِّثْلَيْهَا قُلْتُمْ أَنَّى هَذَا قُلْ هُوَ مِنْ عِندِ أَنْفُسِكُمْ إِنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِیرٌ؛
آیا هنگامی كه مصیبتی به شما (در میدان جنگ احد) رسید در حالیكه دو برابر آن را (بر دشمن در میدان
جنگ بدر) وارد ساخته بودید گفتید: این
مصیبت از كجاست؟! بگو: از ناحیه خود شماست (كه در میدان جنگ احد، با دستور پیامبر مخالفت كردید)! خداوند بر هر چیزی قادر است (و چنانچه روش خود را اصلاح كنید در آینده به شما پیروزی می‌كند.)»
نزاع مجاهدان غزوه احد درباره فرمان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله از علل شکست آنان:
«وَلَقَدْ صَدَقَكُمُ اللّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُم بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ وَتَنَازَعْتُمْ فِی الأَمْرِ وَعَصَيْتُم ...؛
خداوند وعده خود را به شما (درباره پیروزی بر دشمن در احد) راست گفت، در آن هنگام (در آغاز جنگ احد) دشمنان را به فرمان او به قتل می‌رساندید (و این پیروزی ادامه داشت) تا اینكه سست شدید و (بر سر رها كردن سنگرها) و در كار خود به نزاع پرداختید، و بعد از آن كه نافرمانی كردید....»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۳۶۳، برگرفته از مقاله «عوامل شکست در غزوه احد».
