عوامل جنون (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قرآن کریم عامل
جنون و
دیوانگی افراد بشر را تماس با
شیطان و پیروی از او می‌داند.
تماس با
شیطان ، عامل
جنون و دیوانگی است.
الذین یاکلون الربوا لایقومون الا کما یقوم الذی یتخبطه الشیطـن من المس ذلک بانهم قالوا انما البیع مثل الربوا واحل الله البیع وحرم الربوا فمن جاءه موعظة من ربه فانتهی فله ماسلف وامره الی الله ومن عاد فاولـئک اصحـب النار هم فیها خــلدون. «کسانی که
ربا می خورند، (در
قیامت) برنمی خیزند مگر مانند کسی که بر اثر تماس شیطان،
دیوانه شده (و نمی تواند تعادل خود را حفظ کند گاهی
زمین می خورد، گاهی بپا می خیزد). این، به خاطر آن است که گفتند: «
داد و ستد هم مانند ربا است (و تفاوتی میان آن دو نیست.)» در حالی که
خدا بیع را
حلال کرده، و ربا را
حرام! (زیرا فرق میان این دو، بسیار است.) و اگر کسی اندرز الهی به او رسد، و (از
رباخواری) خودداری کند، سودهایی که در سابق (قبل از نزول حکم تحریم) به دست آورده، مال اوست (و این
حکم، گذشته را شامل نمی گردد) و کار او به خدا واگذار می شود (و گذشته او را خواهد بخشید.) اما کسانی که بازگردند (و بار دیگر مرتکب این
گناه شوند)، اهل آتشند و همیشه در آن می مانند.»
در این جمله شخص رباخوار، تشبیه به آدم مصروع یا دیوانه بیمار گونه ای شده که به هنگام راه رفتن قادر نیست تعادل خود را حفظ کند و به طور صحیح گام بر دارد.
آیا منظور ترسیم حال آنان در قیامت و به هنگام ورود در صحنه
رستاخیز است؟ یعنی آنها به هنگام ورود در عرصه محشر به شکل دیوانگان و مصروعان محشور می شوند؟
اکثر
مفسران این احتمال را پذیرفته اند.
ولی بعضی می گویند منظور تجسم حال آنها در
زندگی این
دنیا است، زیرا عمل آنها همچون دیوانگان است، آنها فاقد
تفکر صحیح اجتماعی هستند و حتی نمی توانند منافع خود را در نظر بگیرند و مسائلی مانند تعاون،
همدردی، عواطف انسانی،
نوع دوستی برای آنها، مفهومی ندارد و
پرستش ثروت آن چنان چشم عقل آنها را کور کرده که نمی فهمند استثمار طبقات زیر دست، و غارت کردن دسترنج آنان بذر دشمنی را در دلهای آنها می پاشد، و به انقلابها و انفجارهای اجتماعی که اساس مالکیت را به خطر می افکند منتهی می شود، و در این صورت
امنیت و
آرامش در چنین اجتماعی وجود نخواهد داشت، بنا بر این او هم نمی تواند راحت زندگی کند، پس مشی او مشی دیوانگان است.
اما از آنجا که وضع
انسان در
جهان دیگر تجسمی از اعمال او در این جهان است ممکن است
آیه اشاره به هر دو معنی باشد، آری رباخواران که قیامشان در دنیا بی رویه و غیر عاقلانه و آمیخته با "ثروت اندوزی جنون آمیز" است، در جهان دیگر نیز بسان دیوانگان محشور می شوند.
جالب اینکه در
روایات معصومین ع به هر دو قسمت اشاره شده است در روایتی در
تفسیر آیه می خوانیم که
امام صادق ع فرمود: "آکل الربا لا یخرج من الدنیا حتی یتخبطه الشیطان"یعنی، " رباخوار از دنیا بیرون نمی رود مگر این که به نوعی از
جنون مبتلا خواهد شد.
شیطان، عامل جنون و تحیر افراد
مرتد است.
قل اندعوا من دون الله ما لا ینفعنا ولا یضرنا ونرد علی اعقابنا بعد اذ هدنا الله کالذی استهوته الشیـطین فی الارض حیران له اصحـب یدعونه الی الهدی ائتنا قل ان هدی الله هو الهدی وامرنا لنسلم لرب العــلمین. «بگو: «آیا غیر از خدا، چیزی را بخوانیم (و
عبادت کنیم) که نه سودی به حال مال دارد، نه زیانی و (به این ترتیب،) به عقب برگردیم بعد از آنکه
خداوند ما را
هدایت کرده است؟! همانند کسی که بر اثر
وسوسه های شیطان، در روی
زمین راه را گم کرده، و سرگردان مانده است در حالی که یارانی هم دارد که او را به هدایت دعوت می کنند (و می گویند:) به سوی ما بیا!» بگو: «تنها هدایت خداوند، هدایت است و ما دستور دادیم که
تسلیم پروردگار عالمیان باشیم.»
اینکه فرمود: کالذی استهوته الشیاطین فی الارض حیران... " مثال زده است به
انسان متحیری که در کار خود سرگردان است، و درباره
سعادت خود عزم راسخی ندارد، و لذا بهترین راه سعادت و مستقیم ترین راه رسیدن به هدف را که قبل از او هم کسانی آن راه را پیموده و به هدف رسیده اند ترک می گوید، آن گاه سرگشته و حیران مانده شیطانها محاصره اش نموده و به سوی هلاکش می خوانند، هر چه هم که یاران هدایت یافته اش بر او بانگ می زنند و به سوی هدایتش
دعوت می کنند قبول نمی کند و در عین اینکه بر سر دو راهی سقوط و نجات قرار گرفته، نمی فهمند تکلیفش چیست.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۰، ص۶۳، برگرفته از مقاله «عوامل جنون».
