عوامل بدعت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بدعت به عوامل و انگیزه‌های مختلفی صورت می‌گیرد و در
قرآن بررسی شده است.
شیطان که دشمن اصلی
انسان است همواره می‌کوشد وی را به ارتکاب انواع
گناه از جمله بدعت‌گذاری در دین بکشاند:«لا تَتَّبِعوا خُطُوتِ الشَّیطنِ اِنَّهُ لَکُم عَدُوٌّ مُبین اِنَّما یَأ مُرُکُم بِالسُّوءِ والفَحشاءِ واَن تَقولوا عَلَی اللّهِ ما لاتَعلَمون»،
ازاین‌رو در این آیه و نیز
آیه ۱۴۲
انعام که در پی آن از بدعت‌های مشرکان سخن به میان آمده، مؤمنان از پیروی کردن شیطان منع شده‌اند.
از نگاه
قرآن کریم ، رسیدن به
مال و مقام دنیایی از انگیزه‌های بدعت‌گذاران در دین است:«فَوَیلٌ لِلَّذینَ یَکتُبونَ الکِتبَ بِاَیدیهِم ثُمَّ یَقولونَ هذا مِن عِندِ اللّهِ لِیَشتَروا بِهِ ثَمَنًا قَلِیلاً...».
آیه مذکور در مورد عالمان
اهل کتاب نازل شد که به انگیزه تحصیل اموالی که از عوام یهود می‌گرفتند
یا استمرار
ریاست خود بر آنان
ویژگی‌های پیامبر را در تورات تغییر می‌دادند. در آیه ۷۵
آل عمران نیز از بدعت دیگر اهل کتاب یاد شده است که به غرض تملک امانت‌های دیگران به بدعت متوسل می‌شدند و این امر را حکمی الهی می‌شمردند:«ومِن اَهلِ الکِتبِ... مَن اِن تَأمَنهُ بِدینار لایُؤَدِّهِ اِلَیکَ... ذلِکَ بِاَنَّهُم قالوا لَیسَ عَلَینا فی الاُمِّیِّینَ سَبیلٌ ویَقولونَ عَلَی اللّهِ الکَذِبَ».
از جمله عوامل بدعت،
جهل انسان‌ها به حقایق امور یا پیامدهای بدعت است، ازاین‌رو آنگاه که
بنی اسرائیل با مشاهده بت پرستان از آن حضرت خواستند تا برایشان مانند بت‌پرستان خدایانی قرار دهد آن حضرت این درخواست را ناشی از نادانی آنان برشمرد:«قالوا یموسَی اجعَل لَنا اِلهًا کَما لَهُم ءالِهَةٌ قالَ اِنَّکُم قَومٌ تَجهَلون»
همچنین در آیاتی دیگر از برخی بدعت‌های مشرکان سخن به میان آمده و نهایتاً جهل منشأ این بدعت‌ها دانسته شده است:«فَمَن اَظلَمُ مِمَّنِ افتَری عَلَی اللّهِ کَذِبًا لِیُضِلَّ النّاسَ بِغَیرِ عِلم».
این تفسیر از آیه مبتنی بر آن است که «بِغَیرِ عِلم» در آیه متعلق به «لِیُضِلَّ» باشد.
قرآن در
آیه ۱۰۳
مائده بدعت گذاران را کسانی دانسته که از
عقل و اندیشه خود استفاده نمی‌کنند:«ولکِنَّ الَّذینَ کَفَروا یَفتَرونَ عَلَی اللّهِ الکَذِبَ واَکثَرُهُم لا یَعقِلون»؛ همچنین در آیه بعد از
تقلید کورکورانه این افراد از نیاکان خود و پافشاری بر بدعت‌های آن‌ها سخن به میان آمده است:«و اِذا قیلَ لَهُم تَعالَوا اِلی ما اَنزَلَ اللّهُ و اِلَی الرَّسولِ قالوا حَسبُنا ما وجَدنا عَلَیهِ ءَاباءَنا».
دائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله«بدعت».
