عنایت احمد کاکوروی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عنایت احمد کاکوروی از علمای نامدار
هند در
قرن سیزدهم هجری/ نوزدهم میلادی بوده است.
وی فرزند محمد بخش بود و در ۹
شوال ۱۲۲۸ ق در شهر دیوه متولد شد. در سیزده سالگی به شهر رامپور رفت و
صرف و
نحو را نزد سیدمحمد بریلوی آموخت. سپس به محضر درس مولانا حیدرعلی طوکی و مولانا نورالاسلام دهلوی پیوست و مدت زمانی ملازم خدمت آنان بود. پس از آن به دهلی
سفر کرد و
حدیث را از شیخ محمدث اسحاق بن افضل عمری دهلوی فراگرفت. آنگاه به «علیگره» رفت و نزد شیخ بزرگ علی مارهروی به تحصیل
حکمت پرداخت و از آن پس به تدریس در شهر علیگره مشغول شد و یک سال تمام در این کار بود. سپس در کنار
تعلیم و
تدریس، شغل افتاء را نیز عهده دار شد و سه سال به عنوان متصدی شغل
قضاوت گردید. آنگاه به شهر «بریلی» انتقال یافت و در آنجا چهار سال به عنوان «صدرالامین» و سپس به عنوان «صدرالصدور» خدمت کرد، از آن پس به اکبرآباد منتقل گردید.
در این هنگام (۱۲۷۳ ق) قیام ضد انگلیسی بزرگ، سراسر
هند را فراگرفت. در آغاز قیام، انگلیسیان از همه جای هند رانده شدند و شمار بسیاری از آنان به
قتل رسیدند، اما بعدا نیروهای کمکی وارد عمل شدند و
آتش قیام را با
خون و
شمشیر خاموش کردند و دست به دستگیری قیام کنندگان زدند و مفتی عنایت احمد را نیز به تحریک آنان متهم ساختند و او را بازداشت و به جزایر سیلان تبعید کردند. اتفاقا یک پزشک تبعه انگلیس به نام کریم بخش که در سیلان خدمت می‌کرد به شیخ ارادت یافت و مفتی احمد رساله‌هایی برای او نوشت و از حسن تصادف، حکمران انگلسی سیلان در صدد بود که کتاب تقویم البلدان را به زبان انگلیسی ترجمه کند و از چند تن از علمای محل خواسته بود که آن را به زبان هندی برگردانند، تا در ترجمه آن به انگلیسی به او کمک کند، اما هیچ یک از آنان از عهده این کار برنیامده بودند و در آخر، این کار را به مفتی احمد پیشنهاد کرد و او را پذیرفت و کتاب را به زبان هندی برگرداند چنانکه پسند حاکم افتاد و به
شفاعت او، مفتی عنایت احمد آزادی خود را بازیافت و به هند بازگشت و به درخواست عبدالرحمان بن حاج روشن خان حنفی لکهنویی، مدیر چاپخانه نظامیه، در شهر کانپور اقامت گزید و در آنجا مدرسه‌ای به نام مدرسه «فیض عام» تاسیس کرد و سه سال در آن مدرسه به تدریس پرداخت. سپس به قصد
حج و
زیارت حرمین شریفین عازم
حجاز گردید، اما کشتی حامل او در نزدیکی بندر جده دچار آسیب شد و غرق گردید و هیچ یک از سرنشینان آن نجات نیافت.
مفتی احمد تالیفات متعدد و متنوع دارد، از جمله: علم الفرایض که آن را در ۱۲۶۲ ق نوشت؛ ملخصات الحساب؛ تصدیق المسیح و ردع حکم القبیح؛ الکلام المبین فی آیات رحمه للعالمین، محاسن العمل الافضل فی الصلاه، الدر الفرید فی مسائل الصیام و القیام العید؛ هدایات الاضاحی، رساله درباره لیله القدر، رساله در فضیلت علم وعلما؛ رساله در فضیلت صلوات بر
پیامبر (صلی الله علیه و آله سلم)، رساله در مذمت جشن‌های
مشرکان؛ ضمان الفردوس در مژده دادن به
بهشت و بیم دادن از
دوزخ، والاربعین من احادیث النبی الامین.
علاوه بر همه اینها، رساله‌هایی نیز در «پورت بلر» برای دکتر کریم بخش تصنیف کرد که عبارتند از: علم الصیغه در صرف؛ الوظیفه الکریمه در باب دعا، تاریخ حبیب الله، در سیره پیامبر و خجسته بهار. وی همچنین تاب‌های تقویم البلدان و مواقع النجوم را برای توماس، حکمران کل انگلیسی ترجمه کرد که مورد تحسین او قرار گرفت و به لقب «خان» ملقب گردید.
مولانا مفتی عنایت احمد ـ به گفته مولانا لطف الله کوئلی در ۱۷
شوال ۱۲۷۹ ق درگذشت.
دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام، فرهنگنامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «عنایت احمد کاکوروی».
