عن (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَنْ (به فتح عین و سکون نون) یکی از
واژگان قرآن کریم و
حرف جر است. اهل لغت براى
عَنْ نُه معنى نقل كرده‌اند که از آن جمله می‌توان: به معنای
تجاوز و
تعلیل و
بدل اشاره کرد.
عَنْ حرف جرّ است.
اهل لغت براى آن ۹ معنى نقل كرده‌اند.
در این بخش برخی از کاردبرهای
عَنْ ذکر می‌شود:
مشهورترين آنها تجاوز است مثل: «سافَرْتُ عَنِ الْبَلَدِ» و «رَمَيْتُ عَنِ الْقَوْسِ» كه دلالت به گذشتن
سفر از بلد و تير از كمان را دارد.
از جمله به معنى علّت آيد؛ در
آیه:
(وَ ما كانَ اسْتِغْفارُ إِبْراهيمَ لِأَبيهِ إِلاّ عَن مَّوْعِدَةٍ وَعَدَها إِيّاهُ) (و
استغفار ابراهيم براى پدرش (سرپرستش كه در آن زمان، عمويش
آزر بود)، فقط به خاطر وعده‌اى بود كه به او داده بود. ( تا وى را به سوى
ایمان جذب كند))
در آيه:
(إِنّی أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَن ذِكْرِ رَبّی حَتَّى تَوارَتْ بِالْحِجابِ) («من اين اسبان را به خاطر پروردگارم دوست دارم و مى‌خواهم از آنها در
جهاد استفاده كنم.» او به آنها نگاه مى‌كرد تا از ديدگانش پنهان شدند.)
كه در «حبب» گذشت
احتمال داده شد كه «عن» براى تعليل است.
از جمله به معنى بدل آيد؛ در آيه:
(وَ اتَّقُواْ يَوْمًا لاّ تَجْزی نَفْسٌ عَن نَّفْسٍ شَيْئًا) (و از روزى بترسيد كه كسى
مجازات ديگرى را نمى‌پذيرد.)
گفته‌اند «عن» به معنى بدل و عوض است ولى ظاهرا به معنى تجاوز و «
تَجْزی» به معنى
کفایت است.
برای بقيه معانى به کتاب‌های لغت رجوع شود.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «عن»، ج۵، ص۵۴.
