عمود (منطق)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

عمود یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به‌معنای ماده قضایای تشکیل دهنده حجّت اقناعی است.

---

خطابه مشتمل بر دو جزء است: عمود و اعوان. مراد از عمود، ماده قضایای خطابی است که حجّت اقناعی از آنها تالیف می‌شود و اعوان، عبارت است از اقوال و افعال و هیات‌های خارج از عمود و کمک کننده آن برای اقناع مخاطبین و آماده کردن شنوندگان برای قبول اغراض خطیب.
در حقیقت هر یک از عمود و اعوان جزء مقوّم خطابه هستند زیرا گاهی غرض (اقناع مخاطب) از عمود به تنهایی حاصل نمی‌شود بلکه غالباً از تحصیل غرض (به تنهایی) ناتوان است و چون مقصود اصلی از خطابه، اقناع مخاطبین است، بنابراین هر آنچه در تحقق آن دخیل است در خطابه نیز دخیل است هر چند از امور ارج از ماده قضایای خطابی باشد.
خواجه نصیر الدین طوسی می‌گوید: "خطابت مشتمل بود بر دو چیز: یکی عمود و دیگری اعوان. عمود، قولی باشد که به حسب ظن منتج بالذات بود مطلوب را، و اعوان اقوال و احوالی بود خارج از آن".

---

در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• مظفر، محمدرضا، المنطق.    
• علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    

---