• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عمرو بن عثمان خزاز

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابوعلی عمرو بن عثمان خزاز، از محدثان موثق شیعه و از راویان امام رضا و امام جواد (علیهماالسلام) در قرن سوم هجری قمری بود.


ابوعلی عمرو بن عثمان خزاز ثقفی ازدی، در منابع، چند تن با نام عمرو بن عثمان با القاب مختلف هم چون ثقفی، خزاز، ازدی، کندی، رازی و جهنی وجود دارد که در اتحاد یا تعدد ثقفی، خزّاز و ازدی اختلاف است.
[۱] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۸۷.    
[۲] علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۲۱۴.    
[۳] حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۴۵.    
[۴] مازندرانی، ملاصالح، شرح اصول الکافی، ج۴، ص۷۷.    
نجاشی (م ۴۵۰ق) و به تبع او منابع بعدی، ثقفی و خزاز را یک تن شمرده و بنابر قولی، ازدی را نیز لقب ثقفی دانسته‌اند.
[۵] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۸۷.    
[۶] حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۴۵.    
از میان رجال‌شناسان معاصر شیعه نیز برخی هر سه را لقب یک فرد دانسته‌اند.
[۷] خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۴، ص۱۲۸.    
با همه اینها برخی دیگر معتقدند عمرو بن عثمان ثقفی که در منابع سنی هم وجود دارد، از راویان اهل‌سنت بوده و با خزاز ازدی شیعه، متفاوت است.
[۸] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۸، ص۱۲۳.    
گفتنی است که فرد موجود در کتاب‌های اهل سنت، عمرو بن عثمان بن ابی صفوان سعید ثقفی است که راوی سفیان ثوری (م ۱۶۱ق) می‌باشد
[۹] عقیلی، محمد بن عمرو، الضعفاء الکبیر، ج۳، ص۲۸۸.    
[۱۰] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۳۷۱.    
و بعید است با ثقفی موجود در منابع شیعه که راوی سعید بن شرحبیل کندی (م ۲۱۲ق) بوده و محمد بن حسین بن ابی الخطاب زیات (م ۲۶۲ق) راوی اوست، یکی باشد، به ویژه آن که عمرو بن عثمان، استاد محمد بن حسین زیات، یک‌بار با لقب ثقفی و بار دیگر با لقب خزاز آمده و این مؤید اتحاد این دو است. هم‌چنین به قرینه این‌که گاهی با یک واسطه و گاهی با دو واسطه از امام صادق (علیه‌السّلام) روایت می‌کند، نمی‌تواند با ثقفی سنی یک نفر باشد. هم‌چنین به خاطر اشتراک در اساتید و شاگردان به نظر می‌رسد لقب‌های ثقفی، خزّاز و هم‌چنین کندی از آنِ یک نفر باشد. به هر روی، عمرو بن عثمان خزّاز از محدثان موثق شیعه بوده که احادیث و منقولاتش صحیح و بی‌عیب، توصیف شده است.
[۱۱] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۸۷.    


وی از راویان امام رضا و امام جواد (علیهماالسلام) است که علاوه بر آن دو بزرگوار از گروهی از دانشمندان و محدثان شیعه روایت دارد.
[۱۲] ابن قولویه قمی، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص۵۲۸.    
[۱۳] شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۳، ص۴۰۳.    
برخی از اساتید روایی ابوعلی خزّاز عبارت‌اند از: نصر بن مزاحم منقری (م ۲۱۲ق)،
[۱۴] شیخ صدوق، علل الشرائع، ج۱، ص۸۳.    
حسن بن محبوب سرّاد (م ۲۲۴ق)،
[۱۵] صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات الکبری، ص۱۲۱.    
ابوجمیله مفضل بن صالح نخاس،
[۱۶] صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات الکبری، ص۳۷۷.    
حنان بن سدیر، محمد بن سالم کندی و محمد بن عذافر صیرفی. شمار زیادی از راویان شیعه از شاگردان خزاز بوده‌اند.
[۱۷] شیخ کلینی، الکافی، ج۲، ص۳۴۱.    
[۱۸] شیخ کلینی، الکافی، ج۲، ص۳۷۶.    
[۱۹] شیخ کلینی، الکافی، ج۴، ص۱۶۹.    
فضل بن شاذان (م ۲۶۰ق)،
[۲۰] شیخ طوسی، الغیبه، ص۱۹۰.    
احمد برقی (م ۲۸۰ق)،
[۲۱] شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۱۱.    
حسین بن سعید اهوازی،
[۲۲] صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۵۳.    
حسن بن موسی خَشّاب،
[۲۳] صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۷۸.    
ابراهیم بن‌ هاشم قمی
[۲۴] صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۸۰.    
و سهل بن زیاد آدمی از آن جمله‌اند.
[۲۵] شیخ کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۰.    


برای عمرو بن عثمان دو اثر شمرده‌اند: یکی کتابی نیکو در فقه با عنوان الجامع فی الحلال و الحرام است که روایت‌گر آن علی بن حسن بن فضال است و دیگری که راوی آن احمد برقی بوده النوادر نام دارد.
[۲۶] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۸۷.    
[۲۷] ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۸۳.    
[۲۸] مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۳۱.    
[۲۹] کاظمی، محمدامین، هدایة المحدثین، ص۲۲۰.    
[۳۰] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۶۲۴-۶۲۶.    
[۳۱] مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل، منتهی المقال، ج۵، ص۱۱۴.    
[۳۲] قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، ج۴، ص۲۸۹.    
[۳۳] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۱۰، ص۲۷۹.    
[۳۴] سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۳، ص۴۱۸.    
[۳۵] شیخ صدوق، الخصال، ص۱۱۳.    
[۳۶] شیخ صدوق، کمال الدین، ص۷۲.    
[۳۷] شیخ صدوق، الخصال، ص۱۱۳.    
[۳۸] شیخ صدوق، الخصال، ج۲، ص۵۰۵.    
[۳۹] شیخ صدوق، کمال الدین، ص۷۲.    
[۴۰] شیخ کلینی، الکافی، ج۳، ص۱۴۳.    
[۴۱] شیخ کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۲.    
[۴۲] شیخ صدوق، الخصال، ص۱۱۳.    
[۴۳] شیخ طوسی، الاستبصار، ج۱، ص۲۷۵-۲۷۶.    
[۴۴] شیخ مفید، الاختصاص، ص۳۰۲.    
[۴۵] طریحی، محمدسعید، فضل الکوفة و مساجدها، ص۲۸.    
[۴۶] برقی، احمد بن محمد، المحاسن، ج۱، ص۵۶.    


۱. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۸۷.    
۲. ↑ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۲۱۴.    
۳. ↑ حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۴۵.    
۴. ↑ مازندرانی، ملاصالح، شرح اصول الکافی، ج۴، ص۷۷.    
۵. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۸۷.    
۶. ↑ حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۴۵.    
۷. ↑ خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۴، ص۱۲۸.    
۸. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۸، ص۱۲۳.    
۹. ↑ عقیلی، محمد بن عمرو، الضعفاء الکبیر، ج۳، ص۲۸۸.    
۱۰. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۳۷۱.    
۱۱. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۸۷.    
۱۲. ↑ ابن قولویه قمی، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص۵۲۸.    
۱۳. ↑ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۳، ص۴۰۳.    
۱۴. ↑ شیخ صدوق، علل الشرائع، ج۱، ص۸۳.    
۱۵. ↑ صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات الکبری، ص۱۲۱.    
۱۶. ↑ صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات الکبری، ص۳۷۷.    
۱۷. ↑ شیخ کلینی، الکافی، ج۲، ص۳۴۱.    
۱۸. ↑ شیخ کلینی، الکافی، ج۲، ص۳۷۶.    
۱۹. ↑ شیخ کلینی، الکافی، ج۴، ص۱۶۹.    
۲۰. ↑ شیخ طوسی، الغیبه، ص۱۹۰.    
۲۱. ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۱۱.    
۲۲. ↑ صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۵۳.    
۲۳. ↑ صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۷۸.    
۲۴. ↑ صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۸۰.    
۲۵. ↑ شیخ کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۰.    
۲۶. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۸۷.    
۲۷. ↑ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۸۳.    
۲۸. ↑ مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۳۱.    
۲۹. ↑ کاظمی، محمدامین، هدایة المحدثین، ص۲۲۰.    
۳۰. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۶۲۴-۶۲۶.    
۳۱. ↑ مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل، منتهی المقال، ج۵، ص۱۱۴.    
۳۲. ↑ قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، ج۴، ص۲۸۹.    
۳۳. ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۱۰، ص۲۷۹.    
۳۴. ↑ سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۳، ص۴۱۸.    
۳۵. ↑ شیخ صدوق، الخصال، ص۱۱۳.    
۳۶. ↑ شیخ صدوق، کمال الدین، ص۷۲.    
۳۷. ↑ شیخ صدوق، الخصال، ص۱۱۳.    
۳۸. ↑ شیخ صدوق، الخصال، ج۲، ص۵۰۵.    
۳۹. ↑ شیخ صدوق، کمال الدین، ص۷۲.    
۴۰. ↑ شیخ کلینی، الکافی، ج۳، ص۱۴۳.    
۴۱. ↑ شیخ کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۲.    
۴۲. ↑ شیخ صدوق، الخصال، ص۱۱۳.    
۴۳. ↑ شیخ طوسی، الاستبصار، ج۱، ص۲۷۵-۲۷۶.    
۴۴. ↑ شیخ مفید، الاختصاص، ص۳۰۲.    
۴۵. ↑ طریحی، محمدسعید، فضل الکوفة و مساجدها، ص۲۸.    
۴۶. ↑ برقی، احمد بن محمد، المحاسن، ج۱، ص۵۶.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۸۱، برگرفته از مقاله «عمرو خزاز».


رده‌های این صفحه : راویان از امام جواد | راویان از امام رضا | راویان موثق شیعه قرن 3 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 3 (قمری)
جعبه ابزار