بسطامی، عمربن محمدبن حسین ابوالمعالی مؤیّد، محدّث شافعی و زعیم شافعیان نیشابور است. وی فرزند ابوعمرو و نوه دختری صعلوکی بود. در نیشابور متولد شد و تحت تربیت پدر و جدّ خود صعلوکی قرار گرفت و نزد مشایخ بزرگی مثل ابومحمد خفّاف، حاکم نیشابوری، ابن فورک و دیگران علم آموخت.
[۱]ابراهیم بن محمد صریفینی، تاریخ نیسابور: المنتخب من السیاق، ج۱، ص۵۵۸، قم ۱۳۶۲ش.
[۲]محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۴۲۴، ج ۱۷، ۱۸، ۲۰، چاپ شعیب ارنؤوط و محمدنعیم عرقسوسی، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
دوران زعامت ابوالمعالی بسیار کوتاه بود و بر اثر تغییراتی که در حکومت سلاجقه روی داد، او نیز معزول گردید. ابوالمعالی، دختر سیدابوالحسن محمدبن علی همدانی را به همسری برگزید و «بسطامی» های سیّدی از اعقاب وی و ثمره این ازدواج اند.