علی بن عبدالجلیل بیاضی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بیاضی، زین الدین علی بن عبدالجلیل،
محدث و
متکلم شیعی سده ششم است.
از سرگذشت او آگاهی اندکی در دست است. نخستین گزارش درباره بیاضی، که ظاهراً تنها
مأخذ سایر سرگذشت نویسان نیز بوده، از آنِ شاگرد وی
منتجب الدین رازی است.
ظاهراً موطن بیاضی
ری نبوده، ولی حوزه درس و
تحقیق او در آن‌جا بوده است
و به همین دلیل، عده ای او را زین الدین رازی خوانده اند.
بیاضی دارای کلامی مؤثر و در
فن مناظره چیره دست و در پرهیزگاری معروف بوده است.
اهمیت بیاضی، در تاریخ اندیشه های کلامی
مذهب شیعه، به این است که آثار کلامی وی به دوره ناشناخته تطور
کلام شیعی از
شیخ طوسی (متوفی ۴۶۰) تا
خواجه نصیرالدین طوسی (متوفی ۶۷۲)
تعلق دارد، و بدون دستیابی به آثار کلامی دانشمندان این دوره، تبیین تحول تاریخی
کلام شیعه میسور نیست.
به گزارش
علامه حلی، مسعودبن محمدبن ابی الفضل رازی عملِ
لیلة الرغائب (اولین
شب جمعه ماه رجب) را در ۵۴۴ از بیاضی نقل کرده است.
بیاضی در
علم کلام سه کتاب داشته که از هیچ‌یک نشانی در دست نیست: الاعتصام فی علم الکلام، الحدود، مسائل فی المعدوم والاحوال.
عنوان کتاب اخیر نشان می‌دهد که بیاضی در آن نظریه
ابوهاشم جبائی درباره
شیئیت معدوم و احوال را بحث و نقد کرده است.
(۱) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الثقات العیون فی سادس القرون، چاپ علی نقی منزوی، بیروت ۱۳۹۲/۱۹۷۲.
(۲) محمدبن حسن حرعاملی، امل الا´مل، چاپ احمد حسینی، قم ۱۳۶۲ ش.
(۳) محمدباقربن محمدتقی مجلسی، بحارالانوار، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۴) علی بن عبیدالله منتجب الدین رازی، الفهرست، چاپ جلال الدین
محدث ارموی، قم ۱۳۶۶ ش.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بیاضی»، شماره۲۳۲۸.
