• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

علی بن سلیمان ستراوی بحرانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


بحرانی، کمال الدین علی بن سلیمان سِتراوی، عالم و فیلسوف امامی نیمه نخست قرن هفتم است.


سید حیدر آملی او را در زمره علمایی آورده است که عرفان را برتر از دیگر راههای شناخت، شمرده‌اند.
[۱] حیدربن علی آملی، کتاب جامع الاسرار و منبع الانوار، ج۱، ص۴۹۸، چاپ هنری کربین و عثمان اسماعیل یحیی، تهران ۱۳۴۷/۱۹۶۹.
از زندگی او اطلاع زیادی در دست نیست، اما چنان‌که از نسبت ستراوی برمی‌آید، در شهر ستره، در یکی از جزایر کوچک بحرین، زندگی و تحصیل کرده است. تنها استاد شناخته شده او، کمال الدین احمد بن علی بن سعید بن سعادة بحرانی، همچو خود او، از متکلمان و فیلسوف امامی مذهب بود و مدفن هر دوی آن‌ها در شهر ستره است. بحرانی از طریق این استاد، سلسله اسنادی خود را در حدیث شیعه با چهار واسطه به شیخ طوسی رسانده است.
[۲] ابن ابی جمهور، عوالی اللئالی العزیزیة فی الاحادیث الدینیة، ج۱، ص۱۲، چاپ مجتبی عراقی، قم ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

وی همچنین ۲۴ پرسش درباره علم الهی به استادش عرضه داشته که پس از وفات او، آنها را همراه با پاسخهای مختصر استاد و اظهارنظرهای خود، به خواجه نصیرالدین طوسی (احتمالا" پس از عزیمت از الموت در ۶۵۴) تقدیم کرده است. اظهار نظرهای طوسی در باره این پرسش و پاسخها، امروزه در دست است.
[۳] محمدتقی دانش پژوه،ج ۳، بخش ۱، ص ۱۸۰-۱۸۱، فهرست کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران.
[۴] محمدتقی دانش پژوه،بخش ۴، ص ۲۵۶۱-۲۵۶۲، فهرست کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران.
[۵] محمد مدرسی زنجانی، سرگذشت و عقاید خواجه نصیرالدین طوسی،ص ۲۱۳-۲۱۶، تهران ۱۳۶۳ ش.


۱.۱ - آثار شناخته شده بحرانی

بحرانی، استاد کمال الدین میثم بن علی بحرانی (مشهور به ابن میثم بحرانی) (متوفی بعد از ۶۸۱) بود. علامة حلی آثار او را نزد فرزندش، حسین، خواند و اجازه روایت گرفت. او آثار بحرانی را نیکو شمرده و آگاهیش را به علوم عقلی و قواعد حکمی تأیید کرده است.
[۶] محمدباقربن محمدتقی مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۴، ص۶۵، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
آثار شناخته شده بحرانی عبارت است از:
۱) الاشارات، درباره وجود غیب، نبوت و ولایت. ظاهراً این کتاب همان اشارات الواصلین الی علوم العمیان و تنبیهات اهل العیان من ارباب البیان است که ذیل کتاب کشف الاسرارالایمانیة و هتک اسرار الخطابیة او آمده
[۷] محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة،ج ۲، ص ۹۶، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۸] محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة،ج ۲، ص ۹۸، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
و (ابن) میثم بحرانی، شرحی بر آن نوشته است
[۹] محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة،ج ۱۳، ص ۹۱، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۰] محمدتقی مدرس رضوی، احوال و آثار خواجه نصیرالدین طوسی، ص ۲۱۴، تهران ۱۳۵۴ ش.

۲) معراج السلامة و منهاج الکرامة که در آن آرای یکی از علمای معاصر خود را، بی ذکر نام او، درباره وجود واجب الوجود شرح کرده است
[۱۱] محمدتقی دانش پژوه، فهرست کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران، ج۳، بخش ۱، ص۳۶۲.

۳) النهج المستقیم علی طریقة الحکیم که شرحی بر عینیة ابن سینا است و احتمالاً آن را به اشتباه به (ابن) میثم بحرانی نسبت داده‌اند
[۱۲] محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲۴، ص۴۲۴ـ ۴۲۵، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

۴)مفتاح الخیر فی شرح رسالة الطیر که شرحی بر دیباچة رسالة الطیر اثر عرفانی ابن سیناست
[۱۳] محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲۱، ص۳۲۹، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۵) قصة سلامان و ابسال که منتخب روایت حنین بن اسحاق از این داستان است با برخی حذف و اضافات. این کتاب، بدون ذکر نام نویسنده، در ذیل شرح اشارات طوسی به چاپ رسیده است.
[۱۴] محمدتقی دانش پژوه، ج۳، بخش ۱، ص۲۶۰-۲۶۲، فهرست کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران.


(۱) محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۲) حیدربن علی آملی، کتاب جامع الاسرار و منبع الانوار، چاپ هنری کربین و عثمان اسماعیل یحیی، تهران ۱۳۴۷/۱۹۶۹.
(۳) ابن ابی جمهور، عوالی اللئالی العزیزیة فی الاحادیث الدینیة، چاپ مجتبی عراقی، قم ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۴) عبداللّه بن عیسی افندی اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۱، ج ۴، ص ۱۰۱-۱۰۲.
(۵) محسن امین، اعیان الشیعه، دمشق ۱۹۳۵، ج ۴۱، ص ۲۷۳.
(۶) علی بن حسن بحرانی، انوار البدرین فی تراجم علماء القطیف والاحساء و البحرین، نجف ۱۳۷۷، ص ۶۱-۶۲.
(۷) یوسف بن احمد بحرانی، لؤلؤة البحرین، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، نجف ۱۳۸۶/۱۹۶۶، ص ۲۵۳، ۲۶۴ـ ۲۶۵.
(۸) محمدبن حسن حرّ عاملی، امل الا´مل، چاپ احمد حسینی، نجف ۱۳۸۵/۱۹۶۵، ج ۲، ص ۱۸۹.
(۹) محمدتقی دانش پژوه، فهرست کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران، ج ۳.
(۱۰) فهرست کتابخانة اهدائی آقای سید محمد مشکوة به کتابخانة دانشگاه تهران، تهران، بخش ۱، ۱۳۳۲ ش، بخش ۴، ۱۳۳۵ ش.
(۱۱) محمدباقربن محمدتقی مجلسی، بحارالانوار، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۱۲) محمدتقی مدرس رضوی، احوال و آثار خواجه نصیرالدین طوسی، تهران ۱۳۵۴ ش.
(۱۳) محمد مدرسی زنجانی، سرگذشت و عقاید خواجه نصیرالدین طوسی، تهران ۱۳۶۳ ش.
(۱۴) حسین بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل، تهران ۱۳۱۸-۱۳۲۱/ ۱۹۰۰-۱۹۰۴، ج ۳، ص ۴۶۲.

۱. ↑ حیدربن علی آملی، کتاب جامع الاسرار و منبع الانوار، ج۱، ص۴۹۸، چاپ هنری کربین و عثمان اسماعیل یحیی، تهران ۱۳۴۷/۱۹۶۹.
۲. ↑ ابن ابی جمهور، عوالی اللئالی العزیزیة فی الاحادیث الدینیة، ج۱، ص۱۲، چاپ مجتبی عراقی، قم ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۳. ↑ محمدتقی دانش پژوه،ج ۳، بخش ۱، ص ۱۸۰-۱۸۱، فهرست کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران.
۴. ↑ محمدتقی دانش پژوه،بخش ۴، ص ۲۵۶۱-۲۵۶۲، فهرست کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران.
۵. ↑ محمد مدرسی زنجانی، سرگذشت و عقاید خواجه نصیرالدین طوسی،ص ۲۱۳-۲۱۶، تهران ۱۳۶۳ ش.
۶. ↑ محمدباقربن محمدتقی مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۴، ص۶۵، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۷. ↑ محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة،ج ۲، ص ۹۶، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۸. ↑ محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة،ج ۲، ص ۹۸، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۹. ↑ محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة،ج ۱۳، ص ۹۱، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۰. ↑ محمدتقی مدرس رضوی، احوال و آثار خواجه نصیرالدین طوسی، ص ۲۱۴، تهران ۱۳۵۴ ش.
۱۱. ↑ محمدتقی دانش پژوه، فهرست کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران، ج۳، بخش ۱، ص۳۶۲.
۱۲. ↑ محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲۴، ص۴۲۴ـ ۴۲۵، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۳. ↑ محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲۱، ص۳۲۹، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۴. ↑ محمدتقی دانش پژوه، ج۳، بخش ۱، ص۲۶۰-۲۶۲، فهرست کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «کمال الدین علی بن سلیمان ستراوی»، شماره۵۶۵.    




جعبه ابزار