علی بن سلیمان ستراوی بحرانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بحرانی، کمال الدین علی بن سلیمان سِتراوی، عالم
و فیلسوف امامی نیمه نخست قرن هفتم است.
سید حیدر آملی او را در زمره علمایی آورده است که
عرفان را برتر از دیگر راههای شناخت، شمرده‌اند.
از زندگی او اطلاع زیادی در دست نیست، اما چنان‌که از نسبت
ستراوی برمی‌آید، در شهر
ستره، در یکی از جزایر کوچک
بحرین، زندگی
و تحصیل کرده است. تنها
استاد شناخته شده او،
کمال الدین احمد بن علی بن سعید بن سعادة بحرانی، همچو خود او، از
متکلمان و فیلسوف
امامی مذهب بود
و مدفن هر دوی آنها در شهر ستره است. بحرانی از طریق این استاد، سلسله اسنادی خود را در
حدیث شیعه با چهار واسطه به
شیخ طوسی رسانده است.
وی همچنین ۲۴ پرسش درباره
علم الهی به استادش عرضه داشته که پس از
وفات او، آنها را همراه با پاسخهای
مختصر استاد و اظهارنظرهای خود، به
خواجه نصیرالدین طوسی (احتمالا" پس از عزیمت از
الموت در ۶۵۴) تقدیم کرده است. اظهار نظرهای طوسی در باره این
پرسش و پاسخها، امروزه در دست است.
بحرانی، استاد
کمال الدین میثم بن علی بحرانی (مشهور به
ابن میثم بحرانی) (متوفی بعد از ۶۸۱) بود.
علامة حلی آثار او را نزد فرزندش، حسین، خواند
و اجازه
روایت گرفت. او آثار بحرانی را نیکو شمرده
و آگاهیش را به
علوم عقلی و قواعد حکمی تأیید کرده است.
آثار شناخته شده بحرانی عبارت است از:
۱)
الاشارات، درباره وجود
غیب،
نبوت و ولایت. ظاهراً این کتاب همان
اشارات الواصلین الی علوم العمیان و تنبیهات اهل العیان من ارباب البیان است که ذیل کتاب
کشف الاسرارالایمانیة و هتک اسرار الخطابیة او آمده
و (ابن) میثم بحرانی، شرحی بر آن نوشته است
۲) معراج السلامة
و منهاج الکرامة که در آن آرای یکی از علمای معاصر خود را، بی ذکر نام او، درباره
وجود واجب الوجود شرح کرده است
۳)
النهج المستقیم علی طریقة الحکیم که شرحی بر
عینیة ابن سینا است
و احتمالاً آن را به اشتباه به (ابن) میثم بحرانی نسبت داده‌اند
۴)
مفتاح الخیر فی شرح رسالة الطیر که شرحی بر
دیباچة رسالة الطیر اثر عرفانی ابن سیناست
۵) قصة سلامان
و ابسال که منتخب روایت
حنین بن اسحاق از این
داستان است با برخی حذف
و اضافات. این کتاب، بدون ذکر نام نویسنده، در ذیل
شرح اشارات طوسی به چاپ رسیده است.
(۱) محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی
و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۲) حیدربن علی آملی، کتاب جامع
الاسرار و منبع الانوار، چاپ هنری کربین
و عثمان اسماعیل یحیی، تهران ۱۳۴۷/۱۹۶۹.
(۳) ابن ابی جمهور، عوالی اللئالی العزیزیة فی الاحادیث الدینیة، چاپ مجتبی عراقی، قم ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۴) عبداللّه بن عیسی افندی اصفهانی، ریاض العلماء
و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۱، ج ۴، ص ۱۰۱-۱۰۲.
(۵) محسن امین، اعیان الشیعه، دمشق ۱۹۳۵، ج ۴۱، ص ۲۷۳.
(۶) علی بن حسن بحرانی، انوار البدرین فی تراجم علماء القطیف والاحساء
و البحرین، نجف ۱۳۷۷، ص ۶۱-۶۲.
(۷) یوسف بن احمد بحرانی، لؤلؤة البحرین، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، نجف ۱۳۸۶/۱۹۶۶، ص ۲۵۳، ۲۶۴ـ ۲۶۵.
(۸) محمدبن حسن حرّ عاملی، امل الا´مل، چاپ احمد حسینی، نجف ۱۳۸۵/۱۹۶۵، ج ۲، ص ۱۸۹.
(۹) محمدتقی دانش پژوه، فهرست کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران، ج ۳.
(۱۰) فهرست کتابخانة اهدائی آقای سید محمد مشکوة به کتابخانة دانشگاه تهران، تهران، بخش ۱، ۱۳۳۲ ش، بخش ۴، ۱۳۳۵ ش.
(۱۱) محمدباقربن محمدتقی مجلسی، بحارالانوار، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۱۲) محمدتقی مدرس رضوی، احوال
و آثار خواجه نصیرالدین طوسی، تهران ۱۳۵۴ ش.
(۱۳) محمد مدرسی زنجانی، سرگذشت
و عقاید خواجه نصیرالدین طوسی، تهران ۱۳۶۳ ش.
(۱۴) حسین بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل، تهران ۱۳۱۸-۱۳۲۱/ ۱۹۰۰-۱۹۰۴، ج ۳، ص ۴۶۲.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «کمال الدین علی بن سلیمان ستراوی»، شماره۵۶۵.
