• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

علی بن حسن بن فضّال

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابوالحسن علی بن حسن بن علی بن فضال تیمی (م اواخر قرن سوم هجری)، صحابی امام‌ هادی و امام حسن عسکری (علیهماالسلام) و از مشاهیر فرقه فطحیه که رجالیون امامیه از او به نیکی یاد کرده‌ و وی را از بزرگان، افراد موثق، آشنا به حدیث و حافظ‌ترین مردم به‌شمار آورده‌اند.


ابوالحسن علی بن حسن بن علی بن فضال کوفی تیمی، اهل کوفه
[۱] شیخ طوسی، الفهرست، ص۹۲.    
و مولای عکرمة بن ربعی فیاض بود.
[۲] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۵۷.    
با اینکه از مشاهیر فرقه فطحیه به‌شمار می‌رود، رجالیون امامیه از او به نیکویی یاد کرده‌اند. نجاشی می‌گوید: فقیه اصحاب ما در کوفه و از بزرگان و افراد موثق و آشنا به حدیث بود، روایاتش پذیرفته می‌شد و لغزش و عیبی از او دیده نشده و از ضعفا کمتر روایت کرده است.
[۳] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۵۷.    
شیخ طوسی می‌گوید: علی بن حسن بن فضال فطحی مذهب اما غیر معاند، بلکه به امامیه نزدیک و ثقه بود. علم او فراوان، روایاتش زیاد و نوشته‌هایش نیکوست.
[۴] شیخ طوسی، الفهرست، ص۹۲.    
شاگردش محمد بن مسعود عیاشی گفته است که در عراق و خراسان فقیه‌تر و با فضیلت‌تر از علی بن حسن ندیده‌ام، به‌گونه‌ای که هر کتابی از ائمه در علوم مختلف وجود داشت، نزد او بود. او موثق بود و حافظ‌ترین مردم به‌شمار می‌رفت.
[۵] کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۵۳۰.    
ابن فضال صحابی امام‌ هادی و امام حسن عسکری (علیهماالسلام) بود
[۶] شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۴۱۹.    
[۷] شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۴۳۳.    
و از برادرانش محمد و احمد، حسن بن محبوب، حسن بن علی وشّاء، محمد بن عبدالله بن زراره و عباس بن عامر روایت کرده است. او در سند حدود ۵۱۰ روایت واقع شده و احمد بن محمد بن سعید معروف به ابن عقده، محمد بن مسعود عیاشی و علی بن محمد بن زبیر از او روایت کرده‌اند.
[۸] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۲، ص۵۶۵-۵۷۶.    
نجاشی می‌گوید: علی از پدرش حسن بن علی بن فضال، روایتی ندارد، چون هنگام مقابله کتاب پدرش هجده ساله بوده و روایات را به درستی درک نمی‌کرده است،
[۹] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۵۸.    
با این حال روایات زیادی از علی بن حسن از پدرش گزارش شده است.
[۱۰] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۲، ص۵۶۵.    
وفات این راوی را در دهه‌های آخر قرن سوم تخمین زده‌اند.
[۱۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۲۷۲.    
[۱۲] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۳۳۴.


تالیفات وی فراوان است: در فقه کتاب‌های وضوء، صلاة، خمس و زکات، صیام، مناسک حج، جنائز، طلاق، حیض و نفاس، نکاح، وصایا، فرائض و متعه، و در موضوعات دیگر التفسیر العقیقه، الملاحم الدلائل فضل الکوفه، المواعظ المعرفة، التنزیل من القرآن و التحریف، الزهد، الانبیاء، الغیبه، البشارات، الطب، اسماء آلات رسول الله و اسماء سلاحه العلل الرجال، وفاة (صفاة) النبی، عجائب بنی اسرائیل، ما روی فی الحمام الجنة و النار، الدعاء و المثالب و کتاب اثبات امامة عبدالله.
[۱۳] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۵۸.    
[۱۴] شیخ طوسی، الفهرست، ص۹۲.    

نجاشی همچنین از کتاب معروف به اصفیاء امیرالمومنین (علیه‌السّلام) که به ابوالحسن نسبت داده‌اند، نام برده و گفته است که اساتید ما معتقدند چنین کتابی از او نیست.
[۱۵] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۵۸.    
[۱۶] ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۶۵.    
[۱۷] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۵۶۹.    
[۱۸] علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۵۷.    
[۱۹] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۲، ص۲۸۰.
[۲۰] حسینی تفرشی، سید مصطفی، نقد الرجال، ص۲۳۰.    
[۲۱] کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۱.    
[۲۲] کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۳۴۵.    
[۲۳] کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۴۸۵.    
[۲۴] کاظمی، محمدامین، هدایة المحدثین، ص۲۱۵.    
[۲۵] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۵، ص۱۶۴.    


۱. ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۹۲.    
۲. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۵۷.    
۳. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۵۷.    
۴. ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۹۲.    
۵. ↑ کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۵۳۰.    
۶. ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۴۱۹.    
۷. ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۴۳۳.    
۸. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۲، ص۵۶۵-۵۷۶.    
۹. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۵۸.    
۱۰. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۲، ص۵۶۵.    
۱۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۲۷۲.    
۱۲. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۳۳۴.
۱۳. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۵۸.    
۱۴. ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۹۲.    
۱۵. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۵۸.    
۱۶. ↑ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۶۵.    
۱۷. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۵۶۹.    
۱۸. ↑ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۵۷.    
۱۹. ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۲، ص۲۸۰.
۲۰. ↑ حسینی تفرشی، سید مصطفی، نقد الرجال، ص۲۳۰.    
۲۱. ↑ کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۱.    
۲۲. ↑ کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۳۴۵.    
۲۳. ↑ کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۴۸۵.    
۲۴. ↑ کاظمی، محمدامین، هدایة المحدثین، ص۲۱۵.    
۲۵. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۵، ص۱۶۴.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۲۵-۵۲۶، برگرفته از مقاله «علی ابن فضال».


رده‌های این صفحه : اصحاب امام عسکری | اصحاب امام هادی | درگذشتگان سال 290 (قمری) | راویان فطحی‌مذهب | راویان موثق شیعه قرن 3 (قمری) | رجالیون قرن 3 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 3 (قمری)
جعبه ابزار