• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

علوم قرآنی‌ (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مؤلف: آیت ا. . محمد هادی معرفت کتاب پیرامون مسائل علوم قرآنی نوشته شده که در آن برخی از موضوعات همچون: مساله وحی، نزول قرآن، جمع و تالیف قرآن، نسخ، محکم و متشابه، اعجاز قرآن و شبهه تحریف مورد بررسی قرار گرفته است.



مؤلف که یکی از دانشمندان بزرگ معاصر در عرصه قرآن پژوهی و مسائل علوم قرآنی به شمار می‌رود (و در این راستا کتاب ارزشمند التمهید را نوشته‌اند) در این کتاب سعی نموده است مسائل مهم علوم قرآنی را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد، در حقیقت این کتاب خلاصه‌ای است از مطالب کتاب التمهید که به زبان فارسی نوشته شده و مورد استقبال فراوان قرآن پژوهان قرار گرفته است. از ویژگیهای کتاب آن است که مطالب آن بصورت تحقیقی و با استفاده از منابع اولیه ارائه شده است.


کتاب دارای یک مقدمه و نه فصل می‌باشد که فهرست مطالب آن به شرح زیر است
فصل اول: پدیده وحی شامل:
وحی در لغت و قرآن/ اقسام وحی رسالی/ امکان وحی/ و کیفیت نزول وحی
فصل دوم: نزول قرآن شامل:
آغاز نزول/ سه سال تاخیر نزول/ مدت نزول/ اولین و آخرین آیه و سوره / معیار تشخیص سوره‌های مکی و مدنی / ترتیب نزول/ اسباب نزول/ و اسامی قرآن
فصل سوم: جمع و تالیف قرآن شامل:
جمع و تالیف قرآن/ وصف مصحف علی علیه‌السّلام/ جمع زید بن ثابت/ مصاحف صحابه/ یکسان شدن مصاحف/ موضع امامان در حفظ مصحف مرسوم/ و قرآن در مراحل تکاملی خود
فصل چهارم: قراء و قرائات سبع شامل:
تعریف قرائت / عوامل اختلاف قرائات/ قرا سبعه و راویان آنها/ اصطلاح تواتر/ حدیث احرف سبعه/ ضابطه تشخیص قرائت صحیح/ و تدوین قرائت‌های معروف
فصل پنجم: نسخ در قرآن شامل:
حکمت نسخ/ تعریف نسخ/ شرائط و حقیقت نسخ/ انواع نسخ/ و تعداد آیات منسوخه
فصل ششم: محکم و متشابه شامل:
متشابهات در قرآن/ احکام و تشابه/ تفسیر و تاویل/ و نمونه‌هایی از آیات متشابه
فصل هفتم: وجوه و نظائر در قرآن شامل:
تعریف وجوه و نظائر/ اقسام آن/ لغات غریبه/ واژه‌های غیر عربی/ و حروف مقطعه
فصل هشتم: اعجاز قرآن شامل:
پیشینه بحث/ تشخیص اعجاز/ وجوه اعجاز/ تحدی قرآن/ مراحل تحدی ابعاد اعجاز/ اعجاز بیانی/ اعجاز علمی/ و اعجاز تشریعی
فصل نهم: دفع شبهه تحریف شامل:
تحریف در لغت و اصطلاح/ دلایل نفی تحریف/ منشا قول به تحریف/ روایات اهل سنت/ فاجعه کتاب الفرقان/ روایات امامیه / و گزارشی از کتاب «فصل الخطاب»


۱- در فصل هفتم- ابتدا پیرامون ضرورت شناخت وجوه و نظائر سخن گفته و در ادامه، آن را به چهار قسم تقسیم نموده و برای هر کدام از قرآن مثالهایی ذکر می‌نماید
۲- در فصل سوم: پیرامون جمع قرآن توسط عثمان سخن گفته، موضع امامان معصوم علیه‌السّلام را درباره حفظ مصحف مرسوم بیان می‌کند
۳- در همین فصل پیرامون پیدایش خط عربی و سیر تکاملی آن سخن گفته، مساله نقطه گذاری و حرکات قرآن و نشانه گذاری بر آن را توضیح می‌دهد.
۴- در فصل چهارم- پس از تعریف قرائت، عوامل اختلاف قرائت را بدینگونه بیان می‌نماید: ابتدائی بودن خط، بی نقطه بودن حروف و خالی بودن از علائم و حرکات
۵- در همین فصل (چهارم)، مساله تواتر قراتها و عدم حجیت آن را مطرح و سپس نمونه‌هایی از مخالفت بزرگان با قراء مختلف را ذکر می‌نماید
۶- در مقدمه کتاب پس از تعریف اصطلاحی علوم قرآن، پیشینه تاریخی علوم قرآنی را بحث و کتابهایی را که از زمان نخستین تا کنون نوشته شده، بطور اختصار معرفی می‌نماید- در ادامه آن کسانی را که در مقدمه تفسیر خود به مباحث علوم قرآنی پرداخته‌اند معرفی می‌نماید
۷- در فصل اول، پس از تعریف وحی و بیان اقسام آن، امکان وحی را مورد بررسی قرار داده، اشکالات مطرح شده را پاسخ می‌دهد و به دنباله آن افسانه غرانیق را مطرح و بی اساس بودن آن را توضیح می‌دهد
۸: در فصل پنجم: پس از تعریف نسخ انواع متصور آن را ذکر و نسخ حکم بدون تلاوت را پذیرفته و در ادامه، نسخ مشروط را مطرح می‌نماید و آن را توضیح می‌دهد.
۹- در فصل سوم: ویژگیهای مصحف حضرت علی علیه‌السّلام را بدینگونه بیان می‌نماید: ترتیب دقیق آیات و سوره‌ها طبق نزول- قرائت آیات طبق قرائت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و مشتمل بودن بر تاویل و تنزیل، در ادامه سرانجام مصحف حضرت علی علیه‌السّلام را توضیح می‌دهند
۱۰- در فصل هشتم: پس از تعریف اعجاز و اقسام آن، اعجاز علمی قرآن را مورد بررسی قرار داده، نمونه‌هایی از آیات را که می‌توان اعجاز علمی را از آن استفاده نمود ذکر می‌کند
۱۱- در فصل هفتم: پس از تعریف لغوی و اصطلاحی تحریف، و دلایل نفی تحریف را که عبارتند از: گواهی تاریخ، ضرورت تواتر قرآن، اعجاز قرآن، عرضه روایات بر قرآن و نصوص اهل بیت علیه‌السّلام ، بیان می‌نماید.





نرم افزار دروس حوزوی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.




جعبه ابزار