علم خدا (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

از صفات خداوند که در آیات قرآن به آن اشاره شده، «علم» است.

---

خداوند، داراى علم و آگاهى :
«... وَ هُوَ بِكُلِّ شَيْ‌ءٍ عَلِيمٌ؛... و او به هر چيزى دانا است.»

---

۲۱- علم خدا علّت اشیاء نیست؛ چرا که این علم نه علم ذاتی است که عین ذات است، بلکه حادث است به حدوث معلوم، که این معنی صرف تعلّق و اضافه است؛ و اضافه به مضافٌ الیه فرع وجود مضافٌ الیه است. پس علم تابع معلوم است یعنی می‌داند که بنده به اختیار و اراده خود چنین خواهد کرد، با قدرت او بر این‌که نکند ولی چون می‌کند خداوند عالم فیض وجود باز پس نمی‌گیرد؛ والّا بخل لازم می‌آید در مبدا اعلی.

---

به اعتقاد امام خمینی علم خداوند به جمیع موجودات از کلی گرفته تا جزئی و شخصی از سنخ علم حضوری است و هیچ موجودی از دائره شمول علم الهی و احاطه او بیرون نیست و همه موجودات بدون آنکه واسطه‌ای در میان باشد نزد خداوند حاضرند و از اینجاست که نفوذ علم خدا و سریان شهود باری‌تعالی شناخته می‌شود. به‌گونه‌ای حق‌تعالی باطن اشیاء را مانند ظاهرشان و عالم اعلی را مانند عالم اسفل می‌بیند و ظهور و حضور نزد حق‌تعالی شدت و ضعفی ندارد.
ایشان سخن حکما و فلاسفه پیشین مبنی ‌بر اینکه علم خداوند متعال به جزئیات و کثرات، به وجه کلی است، دارای معنای صحیحی می‌داند که از ذاتی بودن ظهور حق‌تعالی در فیض مقدس نتیجه گرفته می‌شود، و آن علم فعلی حق‌تعالی به جزئیات به‌ نحو کلی و به واسطه فیض مقدس می‌باشد.
وجود سریانی علم از یک‌سو و عدم وجود واسطه‌ای و حجابی بین حق و کثرات از سوی دیگر این نتیجه را در پی دارد که علم حق‌تعالی به جزئیات و اشیای متکثره به‌ نحو اطلاقی است و نفس هویت ربطی و اشراقی فیض مقدس، مصحح علم حضوری و اشراقی حق‌تعالی است.
بنابراین کلی بودن فیض مقدس و علم کلی حق از طریق آن به جزئیات متکثره با یکدیگر منافاتی ندارد؛ زیرا نسبت علم حق‌تعالی از طریق فیض مقدس به همه کثرات علی‌السویه و یکسان است.

---

آثار علم خدا (قرآن)، اقرار به علم خدا (قرآن)، ایمان به علم خدا (قرآن)، تذکر علم خدا (قرآن)، توجه به علم خدا (قرآن)، شناخت علم خدا (قرآن)، عقیده به علم خدا (قرآن)، علم ازلی خدا (قرآن)، علم غیب خدا (قرآن)، علم فعلی خدا (قرآن)، غفلت از علم خدا (قرآن)، موارد علم خدا (قرآن)، وسعت علم خدا (قرآن).

---