علم التفسیر (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«علم التفسیر، کیف نشا و تطور حتی انتهی الی عصرنا الحاضر» نوشته دکتر عبد المنعم النمر و به
زبان عربی است. این کتاب به بررسی خاستگاه و تحولات
علم تفسیر از آغاز پیدایش تاکنون می‌پردازد.
در آغاز، نویسنده به بررسی جایگاه علم و دانش از دیدگاه
اسلام پرداخته و مقام رفیع علم را در اسلام، با تمسک به
آیات قرآنی یادآور شده است. پس از آن به بررسی نهضت علمی
مسلمانان ، در پرتو تعلیمات
قرآن پرداخته و نام چند تن از مشاهیر علمی مسلمانان را ذکر کرده است. به اعتقاد نویسنده، علم تفسیر قرآن از جمله علومی است که سخت مورد توجه مسلمانان قرار گرفت و از آنجا که
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در زمان حیات خویش تفسیر کاملی از قرآن ارائه نکردند، کسانی درصدد تفسیر آیات قرآن برآمده و در این جهت روایاتی را به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم منسوب داشتند که عقلا قابل قبول نیست.
نویسنده در ادامه به معرفی عبدالله بن عباس، صحابی‌ای که در زمان
وفات پیامبر ۱۲ سال بیش نداشت، پرداخته و معتقد است بیشتر روایات تفسیری که از وی نقل شده، صحیح نیست بلکه افراد به جهات گوناگون از جمله شهرت و خوشنامی
ابن عباس ،
روایات خود را به نام وی به دیگران قالب می‌کرده‌اند. بررسی فهم صحابه نسبت به آیات قرآنی که درباره
قصص اقوام پیشین،
آفرینش جهان و... نازل شده، گستره امکان به خدمت گرفتن علم و اکتشافات علمی در جهت تفسیر قرآن، لزوم هماهنگی تفسیر قرآن با پیشرفتهای علمی و فرهنگی جدید، بررسی محدوده دانش و فرهنگ صحابه در ارتباط با فهم قرآن، وضعیت تفسیر بعد از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ؛ در زمان
صحابه ، تاسیس مدارس تفسیری و نیز تدوین کتب تفسیری، تفسیر اثری و
تفسیر به رای ، تفاسیر
معتزله ، کتب تفسیری سایر فرق اسلامی، معرفی
ابن جریر طبری ،
فخر رازی و... و تفاسیر ایشان، نهضت جدید تفسیری که توسط شیخ محمد عبده آغاز و وسیله شاگردش سید محمد رشید رضا استمرار یافت، مقایسه دیدگاه قرآن نسبت به علم جدید با دیدگاه
تورات و
انجیل ، لزوم آشنایی با علوم قرآنی به عنوان اصول تفسیر و نیز بحث از ترجمه قرآن به زبانهای غیرعربی از جمله موضوعاتی است که در این کتاب بدانها پرداخته شده است.
کتاب مشتمل بر یادداشتی از مؤلف، یک مقدمه درباره اسلام و علم و عناوین ذیل می‌باشد: نهضة المسلمین العلمیة، علم التفسیر، هل ترک الرسول تفسیرا کاملا؟ابن عباس و ما روی عنه، الصحابة و فهمهم للقرآن، المنهج الفکری فی الحیاة الجدیدة وصلته بفهم القرآن، فی حدود ثقافة الصحابة، التفسیر بعد عصر الرسول- عصر الصحابة، عرض التدوین، کتب التفسیر، تفاسیر الالف الثانی من الهجرة، طریقة تدریس التفسیر، کتابتی للتفسیر، القرآن و العلم، ترجمة القرآن و در پایان هم فهرست مطالب کتاب.
کتاب به قلم آقای دکتر عبد المنعم النمر نگاشته و در قطع وزیری با جلد شومیز در ۱۶۸ برای بار نخست در سال ۱۴۰۵ ه- ۱۹۸۵ م با همکاری «دار الکتاب المصری»، «دار الکتب الاسلامیة» و «دار الکتاب اللبنانی» به چاپ رسیده است
نرم افزار مشکات الانوار،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
