علایم ظهور امام زمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به رخدادهایی که در آستانه
ظهور امام غایب علیه‌السّلام در جهان پیش می‌آیند،
علایم ظهور گویند.
نشانه‌های ظهور، غیر از شرایط ظهورند.
مهم‌ترین تفاوت‌های آنها عبارت‌اند از:
الف. ظهور به شرایط خود، ارتباطی علی و منطقی و بستگی حقیقی و واقعی دارد؛ بدین معنا که تنها هنگامی تحقق می‌پذیرد که شرایط آن فراهم آید. علائم ظهور چنین نیستند و امکان ظهور بدون آنها نیز فراهم است. البته برخی علائم همانند
قتل نفس زکیه پیش از ظهور تحقق می‌یابند و در تحقق شرایط مؤثرند؛ ولی این به معنای آن نیست که شرط ظهور امام غایب‌اند. ب. هنگام ظهور، همه شرایط موجودند؛ اما نشانه‌ها چنین نیستند؛ زیرا گاه نشانه‌ای پدیدار می‌شود و سپس از میان می‌رود و نشانه‌ای دیگر نمودار می‌گردد.
بنابر روایات بزرگان
معصوم علیه‌السّلام ، نشانه‌های ظهور، بر دو دسته‌اند:
مراد نشانه‌هایی است که بی گمان پیش از ظهور تحقق می‌یابند و بر هیچ شرط و قیدی معلق نیستند؛ اما تحقق نشانه‌های غیر حتمی معلق به شرطهایی است. روایتی از
امام صادق علیه‌السّلام نقل است که به این دو دسته نشانه تصریح دارد و از جمله،
خروج سفیانی را از نشانه‌های حتمی می‌شمارد.
درباره شمار این نشانه‌ها، ظاهر روایات مختلف است.
برخی روایات، شمار آنها را پنج و برخی دیگر ده دانسته‌اند.
مهم‌ترین این نشانه‌ها عبارت‌اند از: خروج
سفیانی: بنابر ظاهر
روایات ،
سفیانی مردی است از نسل
ابوسفیان که از جایی در شام قدیم خروج می‌کند و بسیاری از مسلمانان را می‌فریبد و بخش وسیعی از سرزمین اسلامی را تصرف می‌کند.
در
کوفه و
نجف به قتل عام
شیعیان می‌پردازد و برای یافتن و کشتن آنان
جایزه می‌گذارد. سخن روایات درباره مدت
حکومت سفیانی مختلف است و از هفت تا نه
ماه را یاد کرده‌اند.
علامه مجلسی احتمال داده است که علت این اختلاف،
تقیه یا
بداء باشد.
برخی معتقدند که «
سفیانی» نام فرد مشخصی نیست؛ بلکه کسی است که در آستانه ظهور، خروج می‌کند و در صفات اخلاقی و عملی او همانند ابوسفیان است.
از روایاتی دیگر برمی آید که
سفیانی، یک تن نیست؛ بلکه مراد، دو نفر است. یکی از این دو تن در
منطقه زوراء قیام می‌کند که بنابر روایات همان
بغداد است و به قتل می‌رسد و فرد دیگر در
شام خروج می‌کند.
صیحه آسمانی، ندایی است آسمانی که نام
حضرت مهدی علیه‌السّلام را به گوش همه مردم
جهان می‌رساند. این ندای بلند از
جبرئیل علیه‌السّلام است و در شب ۲۳
رمضان به گوش می‌رسد و همه مردم
زمین آن را به
زبان خود می‌شنوند.
در این باره که «نفس زکیه» کیست، روایات گفته‌اند، سیدی است پاکدل که میان
رکن و
مقام در
مکه معظمه به
شهادت می‌رسد. شهادت او از نشانه‌های حتمی ظهور است.
بنابر یک
روایت ، پانزده روز پس از شهادت نفس زکیه،
امام زمان علیه‌السّلام ظهور می‌کند.
در روایتی دیگر آمده است که نفس زکیه
سفیر امام زمان علیه‌السّلام به سوی مردم
مکه است.
بنابر پاره‌ای روایات، او از نسل
امام حسن علیه‌السّلام و بنابر برخی دیگر، از نسل
امام حسین علیه‌السّلام است. هنگام خروج
سفیانی به
مدینه می‌رود و مردم را به اتحاد و یگانگی فرا می‌خواند و چون
لشکریان سفیانی به مدینه می‌رسند، به مکه می‌رود و به دعوت مردم آنجا می‌پردازد. سرانجام در
ماه ذی الحجه پس از مراسم
حج او را در پیش خانه
خدا و
حرم امن ، در برابر
چشم مردم می‌کشند
خروج
دجال را برخی روایات از علائم ظهور دانسته‌اند و برخی دیگر از
علائم قیامت . از آن رو که
قیام جهانی
حضرت مهدی علیه‌السّلام از مقدمات
قیامت است، برخی نشانه‌های آن را- مانند
خروج دجال - نشانه برپایی قیامت نیز دانسته‌اند.
درباره ماجرای دجال
احادیث فراوانی از
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نقل کرده‌اند که بسیاری از آنها از طریق
اهل سنت روایت گشته‌اند. از این احادیث، برخی جعلی و ساختگی‌اند و نمی‌توان بدانها اعتماد کرد.
«دجال» به معنای
انسان فریبکاری است که
حق را می‌پوشاند و
باطل را به جامه حق درمی آورد.
بنابر
ظاهر روایات، دجال، مردی
ستمگر و
فریبکار است که در آستانه ظهور، قیام می‌کند و بسیاری از مردم را می‌فریبد. روایات، اوصاف شگفتی بدو نسبت داده و از آنچه می‌کند و سرانجام او سخن گفته‌اند. برخی معتقدند که «دجال» نام شخص معینی نیست. در پاره‌ای روایات آمده است که دجال‌های فراوانی خواهند آمد و تا خروج دجالی، که از نشانه‌های ظهور است، هفتاد دجال خروج می‌کنند.
بیش تر روایاتی که از دجال سخن گفته‌اند، قابل اعتماد نیستند.
برخی معاصران نیز دجال را
کنایه از
کفر جهانی و سیطره فرهنگ مادی بر
جهان دانسته‌اند.
برخی از نشانه‌های غیر حتمی عبارت‌اند از:
گرفتن ماه و
خورشید در
ماه رمضان ؛
ظهور آتشی در
آسمان؛
زلزله بزرگ در شام؛
جنگ‌های پی در پی و مرگ بسیاری از مردم جهان؛
ظهور و گسترش
علم و دانش در
قم ؛
بالا گرفتن ظلم و
فساد در جهان.
برخی از این
فوائد عبارت‌اند از: ۱. این نشانه‌ها جنبه تشریفاتی دارند و
خداوند متعال مقدم آن حضرت را با این نشانه‌ها گرامی می‌دارد، و بیانگر
عظمت آن حضرت و اهمیت اهداف بلند اویند. ۲. اعلام خطر به دشمنان
اسلام و ایجاد
رعب و
وحشت در دل آنان. ۳. مژده و
بشارت برای منتظران آن حضرت، تا هم موجب
آرامش خاطر آنان گردد و هم خود را برای خدمت به آن حضرت آماده سازند و قلب‌هایشان قوت گیرد.
در روایات اسلامی برای ظهور ولی‌عصر (علیه‌السلام) مقدماتی بیان شده است و آماده بودن مردم در شتاب گرفتن ظهور امام زمان (علیه‌السلام) مؤثر است، بدین جهت در روایات
انتظار فرج از وظایف مردم در زمان غیبت شمرده شده است.
امام خمینی تقویت ایمان و آگاهی مردم را از مقدمات و نشانه‌های ظهور بقیةالله شمرده است.
ایشان انتظار فرج را انتظار قدرت اسلام می‌داند و تاکید می‌کند همه باید منتظر امام زمان (علیه‌السلام) باشند و شرایط را برای ظهور آن حضرت آماده کنند. به نظر امام خمینی انتظار ظهور امام زمان (علیه‌السلام) امیدآفرین و سازنده است و انتظار به معنای گوشه‌گیری و عبادت تنها نیست، بلکه با فعالیت‌های عدالت‌طلبانه درست می‌شود.
امام خمینی در آسیب‌شناسی موضوع انتظار امام زمان (علیه‌السلام) نیز سخنانی دارد؛ از جمله در نقد فرقه‌های ساختگی بابیت و بهائیت و علیه افکاری که موجب تخدیر اذهان مردم از انتظار فرج شدند، مانند سقوط تکالیف اجتماعی و حکومتی اسلام در زمان غیبت. ایشان همچنین این منطق را باطل شمرده است که با گسترش مفاسد و ستم در جهان، امام زمان (علیه‌السلام) ظهور می‌کند و باید در رواج ستم کوشید.
امام خمینی تاکید کرده است باید در زمان غیبت تلاش کرد و در اجرای احکام اسلام و مبارزه با مفاسد و گناهان کوشید و حقایق را منتشر کرد.
به اعتقاد ایشان یکی از ویژگی‌های منجی، تحقق حکومت است که در آن مستضعفان وارثان زمین‌اند و همه احکام اسلام در آن اجرا می‌شود و این امر در زمان پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هم رخ نداده و پیامبر در اجرای بعضی از احکام تقیه می‌کرد. هرچند آن حضرت همه احکام را بیان کرد و در رساندن آنها هیچ قصوری نبود، اما فهمیدن و عمل کردن به همه آنها، امری نبود که از عهده کسی برآید. امام خمینی معتقد است که امام زمان از مکه قیام خواهد کرد و دین اسلام را گسترش خواهد داد و بشریت را به توحید فرامی‌خواند، ایشان امام زمان را طبیب واقعی بشر می‌داند که اصلاح کامل
بشریت در زمان ظهور ایشان واقع می‌شود و حقایق و احکام و
شریعت را که بر مردم پنهان مانده، به مرحله اجرا در خواهد آورد.
•
فرهنگ شیعه، برگرفته از مقاله «علایم ظهور امام زمان»، ج۱، ص۳۴۱. •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
