عقوق

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

عقوق به معنای اذیت و آزار رساندن می باشد.

---

واژه عقوق از «عق» گرفته شده و در لغت به معنای پاره کردن و بریدن آمده است. این عنوان در روایات وکلمات فقها غالباً با اضافه به والدین به کار رفته و موضوع این نوشتار است.

---

در روایتی عقوق والدین از لشکریان جهل و ضدّ احسان و نیکی به آنان شمرده شده است. بنابر این، عقوق والدین؛ یعنی بدی به آنان و ضایع کردن و نادیده گرفتن حقوقی که پدر و مادر بر گردن فرزند دارند. از این رو، بی احترامی و آزار رساندن به ایشان با گفتار یا رفتار از مصادیق عقوق به شمار می رود.

---

از آن در باب صلات و شهادات سخن گفته اند.

---

خدای تعالی در آیات متعدد به احسان و نیکی به پدر و مادر فرمان داده و آن را در کنار وظیفه بندگی و شرک نورزیدن بنده به خود ذکر کرده است.
در آیه ای حتی در فرض مشرک بودن والدین ، فرزند به مصاحبت به نیکی با آنان در دنیا مکلف شده است.
در آیه ای دیگر، فرزندان ، حتی از گفتن کلمه افّ به پدر و مادر بر حذر داشته شده اند.
در روایات متعدد نیز از عقوق والدین به شدت نکوهش شده و فرزندان از آن نهی شده اند.

---

امام صادق علیه السّلام می فرماید:«کمترین عقوق، گفتن کلمه افّ به پدر و مادر است و اگر خدای تعالی چیزی کمتر از آن می دانست، البته از آن نهی می کرد».
در حدیثی از ر سول خدا صلّی اللّه علیه و آله آمده است: «بپرهیزید از عقوق والدین؛ زیرا عاقّ والدین نسیم بهشت را که از فاصله هزار سال احساس می شود، احساس نمی کند».
در حدیثی از امام صادق علیه السّلام، تند نگاه کردن به پدر و مادر از عقوق شمرده شده است .
در حدیثی دیگر از امام باقر علیه السّلام، عقوق والدین از اسباب کاهش عمر دانسته شده است.
چنان که در روایات متعدد عقوق والدین از گناهان کبیره معرفی شده است. بنابر این، شکی در حرمت و گناه کبیره بودن آن نیست.

---

بدون شک، اطاعت پدر و مادر در ترک واجب یا ارتکاب حرام ، واجب نیست، بلکه حرام است؛ لیکن آیا اطاعت آنان در ترک غیر واجب و فعل غیر حرام از مباحات ، مستحبات و مکروهات واجب است یا نه؟ مسئله اختلافی است.
آنان که واجب دانسته اند، مخالفت را سبب عقوق دانسته و گفته اند: سبب حرام، حرام است؛ لیکن آنان که واجب ندانسته اند، مخالفت را مصداق و نیز سبب عقوق ندانسته اند، مگر در صورتی که مخالفت موجب اذیت و آزار و بی احترامی به آنان باشد.

---