عفو (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَفو (به فتح عین) از
واژگان نهج البلاغه هم به معنای گذشت، بخشودن و نادیده گرفتن آمده و هم به معنای محو شدن و از بین رفتن که هر دو نزدیک به هم هستند. همچنین به معنای زیادت و فراوانی نیز آمده است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
مرگ و عفو خدا و .. از این واژه استفاده نموده است.
عَفو هم به معنای گذشت، بخشودن و نادیده گرفتن آمده و هم به معنای محو شدن و از بین رفتن که هر دو نزدیک به هم هستند آمده است.
عَفو به معنای زیادت و فراوانی نیز آمده است.
عَفو به معنای زیادت و فراوانی نیز آمده است گویند: «عفا شعر البعیر: کثر و طال».
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره مرگ فرموده است:
«فَكَأَنْ قَدْ أَتْاكُمْ بَغْتَةً فَأَسْكَتَ نَجِيَّكُمْ، وَفَرَّقَ نَدِيَّكُمْ، وَعَفَّى آثَارَكُمْ» «گویا که مرگ به یکی از شما ناگهان رسیده، گفتگوی شما را ساکت کرده، اجتماعتان را متفرق نموده و آثارتان را محو کرده است.»
(شرح‌های خطبه:
) «تعفیه» به معنی محو کردن می‌باشد.
و نیز فرموده:
«وَعَفَا في الارْضِ مَخَطُّهَا» «در زمین اثر خط آن محو شد.»
(شرح‌های خطبه:
)
و درباره عفو خدا و طلب عفو از
خدای متعال مطالب زیادی دارد مثل:
«الْحَمْدُ لله... الَّذِي عَظُمَ حِلْمُهُ فَعَفَا، وَعَدَلَ فِي كُلِّ مَا قَضَى، وَعَلِمَ مَا يَمْضِي وَمَا مَضَى» (همان خداوندى كه حلمش زياد است و عفو مى‌كند و در همه فرمان‌هايش دادگر و از گذشته و آينده مطّلع است.)
(شرح‌های خطبه:
)
و در
حکمت ۷ فرموده است:
«إِذَا قَدَرْتَ عَلَى عَدُوِّكَ فَاجْعَلِ الْعَفْوَ عَنْهُ شُكْراً لِلْقُدْرَةِ عَلَيْهِ.» «چون بر دشمنت قادر شدی و بر او دست یافتی، عفو از او را
شکر قدرتت قرار بده.»
(شرح‌های حکمت:
)
و باز فرموده:
«أَوْلَى النَّاسِ بِالْعَفْوِ أَقْدَرُهُمْ عَلَى الْعُقُوبَةِ.» (شايسته‌ترين مردم به عفو قادرترين آنها به مجازات است.)
(شرح‌های حکمت:
)
عفو به معنای زیادت و فراوانی نیز آمده است گویند: «عفا شعر البعیر: کثر و طال و عفا الشی‌ء کثر». درباره حجّاج
بیت اللّه فرموده است:
«قَدْ نَبَذُوا السَّرَابِيلَ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ، وَشَوَّهُوا بِإِعْفَاءِ الشُّعُورِ مَحَاسِنَ خَلْقِهِمُ» یعنی در حال
احرام لباس‌های خود را پشت سر انداخته و ترک کرده‌اند، و با طولانی کردن موها زیباییهایی خود را بدقیافه نموده‌اند.
(شرح‌های خطبه:
)
منظور از «عفو» در
نامه ۶۹:
«وَخُذْ عَفْوَهَا وَنَشَاطَهَا» ( بلكه بكوش آن را توأم با نشاط و در وقت فراغت انجام دهى.)
(شرح‌های نامه:
) فراغت و راحتی است.
این ماده بارها در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عفو»، ج۲، ص۷۳۱.
