عصر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَصْر (به فتح عین و سکون صاد) از
واژگان نهج البلاغه به معنای فشردن و نیز وقت عصر است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در نامه به
قثم بن عباس فرماندار
مکّه و ... از این واژه استفاده نموده است.
عَصْر به معنای فشردن آمده است. «عَصَبَ العِنَب اِستِخرج مائَه»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در نامه به قثم بن عباس فرماندار مکّه می‌نویسد:
«وَاجْلِسْ لَهُمُ الْعَصْرَيْنِ، فَأَفْتِ الْمُسْتَفْتِيَ، وَعَلِّمِ الْجَاهِلَ» « وقت
صبح و
عصر برای مردم بنشین، فتوی خواه را فتوی بده و
نادان را تعلیم کن،»
(شرح‌های نامه:
) بطور تغلیب دو وقت را عصرین فرموده است.
«اعاصیر» جمع اعصار به معنی
گردباد است که غبار را می‌فشارد و به هوا بلند می‌کند. درباره
کوفه فرموده است:
«مَا هِيَ إِلاَّ الكُوفَةُ، أقْبِضُهَا وَأَبْسُطُهَا، إنْ لَمْ تَكُوني إِلاَّ أَنْتِ، تَهُبُّ أَعَاصِيرُك، فَقَبَّحَكِ اللهُ!» «نیست در دستم مگر کوفه که مانند پارچه تا کرده و باز می‌کنم. ای کوفه اگر نباشی در دستم مگر تو (با این فتنه‌ها و اختلافها) بس هستی که گردبادهایت می‌وزد،
خدا تو را روسیاه کند.»
(شرح‌های خطبه:
)
منظور از «اعاصیر» در
خطبه ۹۰، ابرهاست.
«وَدُرُورِ قَطْرِ السَّحَابِ في مُتَرَاكِمِهَا، وَمَا تَسْقِي الاَْعَاصِيرُ بِذُيُولِهَا» (و از ريزش قطرات
باران كه ابرهاى متراكم مى‌بارند و از آنچه گردبادها با دامن خويش از روى زمين بر مى‌دارند.)
(شرح‌های خطبه:
)
این ماده بارها در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عصر»، ج۲، ص۷۲۲.
