عزیزالله خوشوقت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
![آیت الله خوشوقت]()
عزیزالله خوشوقت (۱۳۰۵-۱۳۹۱ش)، عالم،
عارف و از اساتید اخلاق
حوزه علمیه تهران و
قم در سده چهاردهم شمسی بود.
آیت الله خوشوقت
علوم دینی را در
تهران و
قم نزد بزرگانی چون
علی‌اکبر برهان،
آیت الله بروجردی،
امام خمینی،
آیت الله صدوقی،
علامه طباطبایی و دیگران فرا گرفت. وی در تهران اقامت گزید به فعالیت‌های تبلیغی و بیان درس اخلاق در تهران و قم اشتغال داشت و مدتی هم نماینده امام خمینی در
ستاد عالی انقلاب فرهنگی بود. سرانجام آیت الله خوشوقت در
مکه درگذشت و در
حرم عبدالعظیم حسنی دفن شد.
عزیزالله خوشوقت در
ماه رجب سال ١٣٠٥ هجری شمسی در شهر بادکوبه (باکو) به دنیا آمد پدر و مادر وی اهل
زنجان بودند اما چند سالی را به خاطر ناامنی منطقه، به باکو مهاجرت کرده بودند که عزیز، دومین فرزند خانواده، در آنجا تولد یافت. والدین ایشان بعد از مدت کوتاهی به
شهر تهران مهاجرت نمودند و ایشان از سه سالگی در منطقه مذهبی در جنوب تهران رشد و نمو یافت.
بعد از اتمام تحصیلات متداول، تحصیلات حوزوی را در تهران آغاز و با حضور در مکتب مرحوم حاج شیخ
علی‌اکبر برهان (رحمةالله) در مسجد لرزاده از آداب و تعالیم او به مدت ۵ سال بهره برد.
پس از آن به شور و شوق آموختن
معارف دینی و استفاده از عنایات
حضرت فاطمه معصومه (علیهاالسّلام) به قم مقدس، وارد شد و به مدت ۱۳ سال از
حوزه علمیه قم بهره برد.
ایشان در سطح از اساتیدی همچون شهید
آیت الله صدوقی (رحمةالله) و
آیت الله مجاهدی تبریزی (رحمةالله) و به مدت هفت سال از
درس خارج فقه آیت الله العظمی بروجردی (رحمةالله) و
فقه و
اصول امام خمینی (رحمةالله) استفاده نمودند. همچنین
حکمت و فلسفه الهی را در محضر مفسر قرآن
علامه طباطبائی آموختند. انفاس قدسی آن استاد بزرگ، ایشان را با دقائق و رموز و درجات
اخلاق و
عرفان آشنا ساخت و از این جهت مورد توجه و محبت ویژه علامه قرار گرفت.
پس از وصول به مقامات بلند اخلاقی و مراتب بالای منقول و معقول و نیل به درجه اجتهاد علمی، جهت انجام وظائف و تحقق رسالت عالمان ربانی، به تهران بازگشتند و به امامت جماعت در مسجد امام حسن مجتبی (علیه
السّلام) (واقع در تهران خیابان انقلاب بالاتر از سه راه مرحوم آیت الله طالقانی ره)، فعالیت تبلیغی خویش را آغاز نمود. و ایشان تقریبا بمدت پنج دهه و تا پایان عمر، به تربیت نفوس مستعد و دل‌های مشتاق همت گمارد.
در سن ۳۳ سالگی
ازدواج کرد. حاصل ازدواج ایشان، دو
فرزند پسر و چهار
دختر است. پس از پیروزی
انقلاب اسلامی، طی حکمی از سوی امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) به عنوان نماینده ویژه ایشان در ستاد عالی انقلاب فرهنگی منصوب شدند و نیز اغلب در زمینه‌های فرهنگی،
ارشاد و هدایت جوانان و تربیت فضلای مستعد، نقشی بزرگ ایفا نمود. اقامت در تهران، برپایی
نماز جماعت در مسجد امام حسن مجتبی (علیه
السّلام)، تربیت طلاب و فضلای حوزه علمیه، درس اخلاق و توجه به خواسته‌ها و حاجات مردم، انس با جوانان، بسیجیان، رزمندگان و خانواده‌های شهدا در طول بیش از پنجاه سال از ایشان چهره‌ای دوست داشتنی و مردمی ساخت.
آیت الله خوشوقت پس از بازگشت به تهران تا پایان عمر (حدود ۵۰ سال) با
قم ارتباط مستمر و هفتگی داشتند و با تشکیل جلسات خصوصی و عمومی در زمینه اخلاق و
معارف و برگزاری مجالس یاد و
ذکر خداوند و توسل به
اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم‌السّلام) در راستای تربیت و آشنا کردن نفوس با
خداوند متعال و اولیائش تلاش نمودند. این جلسات نزد علاق‌مندان به عنوان جلسات ختم صلوات و روضه اهل بیت (علیهم
السّلام) و پرسش و پاسخ مشهور بود.
ایشان چنان به قم علاقه‌مند بودند که می‌فرمودند: من سال‌هاست در تهران هستم ولی هنوز دلم در قم است. در قم یک خط ناب هدایت هست که در جای دیگر نیست.
پیشینه
عرفان اسلامی و
مبانی آن، به آغاز
وحی باز می‌گردد و با ظاهر و باطن تعالیم
اسلام، به آن‌گونه که در
قرآن کریم و سیره و
سنت نبوی و علوی آمده است، ارتباط محکم دارد، بنابراین
پیامبر اکرم و
معصومین (علیهم‌السّلام) کامل‌ترین نمونه‌های اخلاق و
عرفان اسلامی بوده‌اند؛ و عالی‌ترین مضامین اخلاقی و
عرفانی، میراث گرانبهای آنان است که در
روایات و خُطَب و ادعیه و مناجات‌ها و احتجاجات پیشوایان معصوم (علیهم
السّلام) موج می‌زند و مشهورترین منابع آن‌ها
کتب اربعه،
نهج البلاغه و صحیفه سجادیه‌اند که از گنجینه‌های ارزشمند
معارف اسلامی به شمار می‌روند. البته آشنایی کامل با این مضامین بلند وحی و اخلاق بدون فراگیری علوم نقلی و عقلی و آشنائی با تاریخ حیات و سیره ائمه طاهرین (علیهم
السّلام) میسر نیست کما اینکه نیل به حقایق آن بدون عمل ممکن نخواهد بود.
ایشان
مبانی عرفان عملی را از درون
آیات، روایات، نهج البلاغه و
صحیفه سجادیه استخراج و به بیانی شیوا و روان و دقیق در اختیار تشنگان اخلاق و
معرفت اسلامی قرار می‌دادند.
بنابراین مکتب اخلاقی ایشان بر پایه
توحید با تمسک به قرآن و عترت (علیهم
السّلام) استوار بود و همیشه یادآوری می‌کردند که اگر «
ثقلین» را از هم جدا کنید هیچ‌چیز ندارید، زیرا قرآن موضوعش هدایت است و حضرات معصومین (علیهم
السّلام) مبیّن و مفسر قرآن می‌باشند، لذا ساختار شخصیتی ایشان کاملا قرآنی بود. با
مبانی قرآن کاملا آشنا بودند و می‌فرمودند:
راه هدایت تمام انسان‌ها در قرآن آمده است و تمام آیات قرآن به اشکال و مفاهیم مختلف انسان را دعوت به اطاعت فرمان الهی و عبودیت که همان تقوا باشد، می‌کنند و فهم کامل و دقیق این آیات نورانی میسر نمی‌شود الّا با کلمات نورانی حضرات معصومین علیهم
السلام.
لذا ایشان اساس اخلاق و رشد را با توجه به کتاب الله و عترتی، تقوا
معرفی می‌کردند که طبق فرمایشات ائمه هدی (علیهم
السّلام) تنها راه تحصیل آن انجام
واجب و ترک حرامست و می‌فرمودند: برای رسیدن به قرب الهی به دو بال احتیاج دارید
اول:
تقوی؛ «یَا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ»
،
و دوم: ذکر کثیر؛ «یَا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثِیراً»
،
در نتیجه: سلوک در نگاه
معرفتی ایشان ساده و عمیق بود.
قرآن کریم از این راه هدایت در آیات متعدد تعبیر به «صراط مستقیم» کرده است و حضرت آیت الله خوشوقت اولین گام برای سلوک را شناختِ راه هدایت می‌دانستند.
فارغ از مراتب علمی در اصول، فقه،
تفسیر،
حدیث،
حکمت الهی، تاریخ
اسلام، تاریخ معاصر و مباحث ادبی که در هر یک دارای آراء ابتکاری و خاصی بودند، شخصیتی مستحکم و استوار و انقلابی داشتند. آنان که محضرش را درک کرده بودند سکینه و وقار الهی را در او می‌یافتند و استحکام معنوی و علمی را در پاسخ‌های کوتاه و شفاف وی به وضوح می‌دیدند.
تواضع و مردمی بودن به همراه سکوت‌های طولانی و معنا دار ایشان، پرده از عمق وجود او برمی‌داشت. همین ویژگی‌های ممتاز موجب شده بود تا علامه طباطبائی ایشان را محل رجوع مطمئنی برای طالبان
معرفت و هدایت بدانند و رهبر معظم انقلاب
آیت الله خامنه‌ای نیز ایشان را فانوس هدایت در طوفان‌های گوناگون
معرفی نمایند. پایداری نظرات وی در عرصه اجتماعی سیاسی یکی دیگر از ابعاد وجودی او بود که به آن اشاره می‌شود.
عالمان و فقیهان
شیعه در همه اعصار، تعهد و بصیرت سیاسی خود را در حفظ نظام اجتماعی شیعه، نشان داده‌اند.
حکومت اسلامی در ایران معاصر، تبلوری از تعهد و بصیرت امام خمینی (رحمةالله) است که پس از وی با هدایت و رهبری آیت الله خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، ادامه یافته است.
عصر حاضر به دلیل پیچیدگی‌های خاص خود، هشیاری و بیداری زائد الوصفی را برای عالم شیعی می‌طلبد. در راستای حفظ نظام
اسلامی به حق آیت الله خوشوقت نمونه بارز فقیهی شیعی و عالم بصیر بود که هر نوع گزند و سالوسی را با نور ایمان الهی می‌دید و با استحکام، نظر بیان می‌فرمود و گذشت زمان عمق بینش او را آشکار ساخت. ایشان در جهت استمرار
نظام جمهوری اسلامی ایران بر محوریت
ولایت فقیه حمایت بی‌نظیر و مثال‌زدنی از مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) داشتند که بر خواص و عوام پوشیده نیست و در جواب تمامی سوالات مربوط به ولی فقیه اطاعت از ایشان را واجب می‌شمردند.
آیت الله عزیزالله خوشوقت روز پانزدهم بهمن ماه سال ۱۳۹۱، در حالی که اعمال
حج عمره را به پایان برده بود، به علت عفونت حاد ریوی در بیمارستانی در
شهر مکه بستری شد و و پس از ۱۷ روز بستری در بیمارستان، دوم اسفند سال ۱۳۹۱ درگذشت. وی در
حرم عبدالعظیم حسنی (علیه
السلام) دفن گردید.
•
مرکز حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خوشوقت، برگرفته از مقاله «زندگی‌نامه آیت الله خوشوقت»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۱/۰۴/۱۶. •
مرکز اسناد انقلاب اسلامی، برگرفته از «آیت الله عزیزالله خوشوقت»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۱/۰۴/۱۶.
عزیزالله خوشوقت (۱۳۰۵-۱۳۹۱ش)، عالم، 
