• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عرفان و عارف نمایان‌ (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کتاب «کسر اصنام الجاهلیة»، از آثار صدر المتالهین شیرازی ، در باب عرفان عملی و آسیب شناسی اندیشه و عمل کرد صوفیان است. استاد محسن بیدارفر، کتاب مذکور را تحت عنوان «عرفان و عارف نمایان»، به زبان فارسی ترجمه و در سال ۱۴۰۵ ق، منتشر کرده است.
[۱] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۱۶.




روش ترجمه، همان طور که مترجم خودش در مقدمه‌اش نوشته،
[۲] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۱۵.
روشی میانه، بین ترجمه تحت اللفظی و ترجمه آزاد و وفادار به متن است و لذا می‌توان آن را ترجمه‌ای امروزین و متناسب با زبان و فرهنگ نسل حاضر دانست. با مطالعه این ترجمه و مقایسه آن با متن اصلی آشکار می‌شود که مترجم، در کوشش علمی اش موفق بوده؛ یعنی توانسته بدون تعصب بی جا بر الفاظ و قالب‌ها، معانی و پیام‌های مؤلف را با دقت و امانت منتقل کند و ترجمه‌ای رسا و شیوا بیافریند.


درباره این ترجمه، چند نکته گفتنی است:
۱. مترجم، ترجمه را با مقدمه‌ای عالمانه آغاز کرده و در آن، زمینه پیدایش و نگارش متن اصلی را شرح داده و آثار صدرالمتالهین شیرازی را فهرست کرده و بعد گزارش مختصری از محتوای کتاب عرضه داشته
[۳] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۱۲- ۱۵.
و سپس مقاله آیة الله سید ابو الحسن رفیعی قزوینی را درباره شرح حال، منزلت علمی- اخلاقی و نوآوری‌های فلسفی مؤلف، به طور کامل نقل کرده است.
[۴] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۱۷- ۲۲.

۲. به نظر مترجم، روش مؤلف در این کتاب، بیشتر بر خطابه بنا شده است تا برهان و به همین جهت از تمثیل استفاده می‌کند، زیرا مخاطبان این اثر، غیر متخصصان هستند، ولی البته هر یک از مطالب کتاب، برهانی دارد که مصنف آن را در جای خود در آثار دیگرش بیان کرده است.
۳. بیشتر پاورقی‌های مترجم، ارجاعی
[۵] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۲۶.
[۶] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۲۷_ ۲۸.
و در مواردی، توضیحی
[۷] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۶۸.
[۸] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۱۳۲.
و به ندرت، انتقادی
[۹] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۷.
است.
۴. توضیح مترجم درباره ترجمه «قرة اعین» به «روشنی چشم‌ها» در آیه «فلا تعلم نفس ما اخفی لهم من قرة اعین جزاء بما کانوا یعملون»، از نظر ادبی و تفسیری جالب است.
[۱۱] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۴۶.
هم چنین مترجم تصریح کرده که ترجمه جمله «قضم الدنیا قضما»، به «اندک نیازی از دنیا برگرفت»، مفهومی (نه لفظی)، است.
[۱۲] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۱۵۱.

۵. برخی از توضیحات مترجم، از نظر تاریخ فلسفه و کتاب شناسی صدر المتالهین سودمند است.
[۱۳] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۸_ ص۹.

۶. مترجم، آدرس آیات و روایات مورد استشهاد را در پاورقی ذکر کرده است، ولی در چند مورد موفق نشده و یا فراموش کرده است.
[۱۴] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۵۰_ ۵۲.
[۱۵] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۵۳.
[۱۶] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۸۰.

۷. مترجم، همان گونه که خود یادآور شده،
[۱۷] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۱۵- ۱۶.
دو فصل پایانی مقاله چهارم را ترجمه نکرده است. فصل‌های ترجمه نشده، عبارت از وصایای فیثاغورس منقول از رساله ذهبیه و هم چنین وصایا و موعظه‌های برخی از حکیمان است. مترجم، این دو فصل را بی فایده شمرده و ادعا کرده که این مطالب جز خستگی نمی‌آورد و هم چنین عذر آورده که نقل این سخنان با وجود مواعظی برتر و جذاب تر و بلکه کلماتی در حد اعجاز در احادیث اسلامی، زیره به کرمان بردن است و هدف مؤلف را تایید سخنان خود با کلام حکیمان شمرده و لکن پنداشته این مطلوب، بدون ذکر سخنان آنان نیز حاصل است. البته هرچند، برتری کلام پیامبران و اولیای الهی علیه‌السّلام ثابت است، ولی این استدلال برای طفره رفتن از ترجمه، موجه و پذیرفتنی نیست و در هر حال، این مسئله مقبول باشد یا مردود، باعث نقص ترجمه و عدم مطابقت کامل آن با متن شده است.
۸. کتاب، بر اساس نسخه تصحیح شده استاد محمد تقی دانش پژوه، ترجمه شده است.
[۱۸] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۱۵.

۹. مترجم، در یک مورد متن را بر اساس کتاب دیگر مؤلف (اسفار)، تصحیح و سپس مطابق با آن ترجمه کرده است.
[۱۹] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۶۶.

۱۰. مترجم، در یک مورد یادآور شده که در متن کتاب، مؤلف، سهوا قسمتی از یک آیه را با آیه‌ای دیگر خلط کرده است.
[۲۰] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۲۸.

۱۱. مترجم، در چند مورد یادآور شده که آنچه در متن آمده، تضمینی از آیات و یا اشاره‌ای به آیه یا حدیث است.
[۲۱] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۲۶.
[۲۲] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۴۲.
[۲۳] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۴۴.
[۲۴] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ۴۹.

۱۲. مترجم، پاسخ مسئله «تضعیف مکعب» را که در متن مطرح شده، به کتاب کشکول شیخ بهائی ارجاع داده است.
[۲۵] عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۶۶.

درباره آقای محسن بیدارفر، قابل ذکر است که او یک مترجم ساده نیست، بلکه افزون بر آن، در زمینه فلسفه و عرفان ، استاد و صاحب نظر نیز هست و آثار علمی متعددی را تصحیح و با مقدمه‌های عالمانه و تعلیقات لازم منتشر کرده است. آثار منتشر شده از سوی جناب بیدارفر؛ به ویژه مقاله‌های «پاسخ به شبهاتی در باب تاویل و تفسیر»
[۲۶] کیهان اندیشه (نشریه)، مدیر مسئول محمد جواد صاحبی، ش۴۲، ص۲۳- ۴۰؛ .
و «پاسخی کوتاه به تاملی دیگر»،
[۲۷] کیهان اندیشه (نشریه)، مدیر مسئول محمد جواد صاحبی، ش۴۳، ص۱۲۸- ۱۳۸.
بیان گر روش اندیشه و پژوهش ایشان است و عقل گرایی و باور عمیق او به شریعت و حکمت متعالیه را می‌رساند و چگونگی تقابل و مواجهه صحیح با جمود و ظاهرگرایی را می‌آموزد.


۱. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۱۶.
۲. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۱۵.
۳. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۱۲- ۱۵.
۴. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۱۷- ۲۲.
۵. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۲۶.
۶. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۲۷_ ۲۸.
۷. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۶۸.
۸. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۱۳۲.
۹. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۷.
۱۰. سجده/سوره۳۲، آیه۱۷.    
۱۱. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۴۶.
۱۲. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۱۵۱.
۱۳. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۸_ ص۹.
۱۴. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۵۰_ ۵۲.
۱۵. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۵۳.
۱۶. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۸۰.
۱۷. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۱۵- ۱۶.
۱۸. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۱۵.
۱۹. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۶۶.
۲۰. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۲۸.
۲۱. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۲۶.
۲۲. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۴۲.
۲۳. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۴۴.
۲۴. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ۴۹.
۲۵. عرفان و عارف نمایان، ترجمه کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه مترجم، ص۶۶.
۲۶. کیهان اندیشه (نشریه)، مدیر مسئول محمد جواد صاحبی، ش۴۲، ص۲۳- ۴۰؛ .
۲۷. کیهان اندیشه (نشریه)، مدیر مسئول محمد جواد صاحبی، ش۴۳، ص۱۲۸- ۱۳۸.



نرم افزار عرفان۳، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.




جعبه ابزار