عذاب آخرت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند بندگان
مجرم و گناهکار را در
آخرت عذاب خواهد کرد. در این مقاله آیات مرتبط با
عذاب آخرت معرفی خواهند شد.
وجود
عذاب در
آخرت:
۱. «إنّ فى ذلك لأية لّمن خاف
عذاب الأخرة ...؛
در اين نشانه اي است براي كسي كه از
عذاب آخرت مي‌ترسد.... »
۲. «... ولهم فى الأخرة
عذاب النّار؛
... و براي آنها در
آخرت نيز
عذاب آتش است.»
۳. «فأخذه اللّه نكال الأخرة والأولى؛
لذا خداوند او را به
عذاب آخرت و دنيا گرفتار ساخت.»
كيفر
ستمگران، مايه
عبرت براى بيمناكان از
عذاب آخرت:
«و كذلك أخذ ربّك إذا أخذ القرى و هى ظلمة ...• إنّ فى ذلك لأية لّمن خاف
عذاب الأخرة ...؛
و اينچنين است مجازات پروردگار تو هنگامي كه شهرها و آباديهاي ظالم را مجازات مي‌كند، ...در اين نشانه اي است براي كسي كه از
عذاب آخرت مي‌ترسد.... »
مشمولان
عذاب در
آخرت عبارتند از:
استهزاگران
انبیا، گرفتار
عذابى مشقّت‌بارتر از
عذاب دنيايى در
آخرت:
«و لقد استهزى‌ء برسل من قبلك ...• لهم
عذاب فى الحيوة الدّنيا و
لعذاب الأخرة أشقّ ...؛
(تنها تو را
استهزا نكردند) پيامبران پيش از تو را نيز استهزا نمودند... براي آنها
عذاب (دردناكي) در دنياست، و
عذاب آخرت سخت تر است ....»
گرفتار شدن
تحریف كنندگان آموزه‌هاى آسمانى به
عذاب بزرگ در
آخرت:
«... يحرّفون الكلم من بعد مواضعه ... لهم فى الدّنيا خزى و لهم فى الأخرة
عذاب عظيم؛
... آنها سخنان را از محل خود تحريف مي‌كنند... در دنيا رسوائي و در
آخرت مجازات بزرگ نصيب آنان خواهد شد.»
تخريب گران
مساجد، گرفتار
عذاب بزرگ در
آخرت:
«و من أظلم ممّن منع مسجد اللَّه ... و سعى فى خرابها ... و لهم فى الأخرة
عذاب عظيم؛
چه كسي ستمكارتر از كساني است كه از بردن نام خدا در مساجد او جلوگيري مي‌كنند و سعي در ويراني آنها دارند ... و در سراي ديگر
عذاب عظيم است.»
بزرگى
عذاب آخرتى تهمت زنندگان به
زنان پاک‌دامن:
«إنّ الّذين يرمون المحصنت الغفلت المؤمنت لعنوا فى الدّنيا و الأخرة و لهم
عذاب عظيم؛
كساني كه زنان پاكدامن و بيخبر (از هر گونه آلودگي) و مؤ من را متهم مي‌سازند در دنيا و
آخرت از رحمت الهي بدورند، و
عذاب بزرگي در انتظارشان است.»
عذاب طغیان‌گران در
آخرت، به مراتب بزرگتر از
عذاب دنيايى آنان:
«قالوا يويلنا انّا كنّا طغين• كذلك
العذاب و
لعذاب الاخرة أكبر لو كانوا يعلمون؛
(و فريادشان بلند شد) گفتند: واي بر ما كه طغيانگر بوديم. اينگونه است
عذاب خداوند (در دنيا) و
عذاب آخرت از آن هم بزرگتر است اگر مي‌دانستند.»
فرعون طاغى، گرفتار
عذاب در
آخرت:
«اذهب إلى فرعون إنّه طغى• فأخذه اللّه نكال الأخرة والأولى؛
به سوي فرعون برو كه طغيان كرده است. لذا خداوند او را به
عذاب آخرت و دنيا گرفتار ساخت. »
ستمگران، گرفتار
عذابى بزرگتر از
عذاب دنيايى در
آخرت:
«قالوا سبحن ربّنا إنّا كنّا ظلمين• كذلك
العذاب و
لعذاب الأخرة أكبر؛
گفتند: منزه است پروردگار ما، مسلما ما ظالم بوديم. اينگونه است
عذاب خداوند (در دنيا) و
عذاب آخرت از آن هم بزرگتر است اگر مي‌دانستند.»
علاقه‌مندان به اشاعه
فحشا، گرفتار
عذابى دردناك در
آخرت:
«إنّ الّذين يحبّون أن تشيع الفحشة ... لهم
عذاب أليم فى الدّنيا و الأخرة ...؛
كساني كه دوست دارند زشتيها شيوع يابد ...
عذاب دردناكي براي آنها در دنيا و
آخرت است....»
قاتلان انبيا، مشمول
عذابى دردناك در
آخرت:
«إنّ الّذين يكفرون بايت اللَّه و يقتلون النبيّين بغير حقّ و يقتلون الّذين يأمرون بالقسط من الناس فبشّرهم
بعذاب أليم• ... فى الدّنيا و الأخرة؛
كساني كه نسبت به آيات خدا كفر مي‌ورزند و پيامبران را بناحق مي‌كشند، و (نيز) مردمي را كه امر به عدالت مي‌كنند به قتل مي‌رسانند، به كيفر دردناك (الهي) بشارت ده! ... در دنيا و
آخرت ....»
گرفتار شدن به
عذاب دردناك
آخرتى،
کیفر كشتار
عدالت‌خواهان:
«...و يقتلون الّذين يأمرون بالقسط من الناس فبشّرهم
بعذاب أليم• ... فى الدّنيا و الأخرة ...؛
... و (نيز) مردمي را كه امر به عدالت مي‌كنند به قتل مي‌رسانند، به كيفر دردناك (الهي) بشارت ده!... در دنيا و
آخرت ....»
قوم عاد، گرفتار
عذابى خواركننده در
آخرت:
«فأمّا عاد ...• ... لّنذيقهم
عذاب الخزى فى الحيوة الدّنيا
ولعذاب الأخرة أخزى وهم لاينصرون؛
اما قوم عاد ...سرانجام تند بادي شديد و هول انگيز و سرد و سخت در روزهائي شوم و پر غبار بر آنها فرستاديم، تا
عذاب خوار كننده را در زندگي دنيا به آنها بچشانيم، و
عذاب آخرت از آن هم خوار كننده تر است و (از هيچ سو) ياري نمي‌شوند.»
کافران، گرفتار
عذاب دردناك در عالم
آخرت:
۱. «إنّ الّذين يكفرون بايت اللَّه ... فبشّرهم
بعذاب أليم• ... فى الدّنيا و الأخرة ...؛
كساني كه نسبت به آيات خدا كفر مي‌ورزند... به كيفر دردناك (الهي) بشارت ده ... در دنيا و
آخرت ....»
۲. «فأمّا الّذين كفروا فأعذّبهم
عذابا شديدا فى الدّنيا و الأخرة ...؛
اما آنها كه كافر شدند، (و پس از شناختن حق، آن را انكار كردند،) در دنيا و
آخرت، آنان را مجازات دردناكي خواهم كرد....»
۳. «... لايحزنك الّذين يسرعون فى الكفر ... و لهم فى الأخرة
عذاب عظيم؛
اي فرستاده (خدا) آنها كه در مسير كفر بر يكديگر سبقت مي‌جويند تو را اندوهگين نكنند ... و در
آخرت مجازات بزرگ نصيب آنان خواهد شد.»
۴. «يحلفون باللَّه ما قالوا و لقد قالوا كلمة الكفر و كفروا بعد إسلمهم ... يعذّبهم اللَّه
عذابا أليما فى الدّنيا و الأخرة ...؛
به خدا سوگند مي‌خورند كه (سخنان زننده در غياب پيامبر) نگفته اند، در حالي كه قطعا سخنان كفر آميز گفته اند، و پس از اسلام كافر شده اند، ... خداوند آنها را در دنيا و
آخرت به مجازات دردناكي كيفر خواهد داد ...»
۵. «... بل‌زيّن للّذين كفروا مكرهم ...• ...
ولعذاب الأخرة أشقّ وما لهم مّن اللّه من واق؛
بلكه در نظر كافران دروغهايشان زينت داده شده ... و
عذاب آخرت سخت تر است، و در برابر خدا هيچ كس نمي‌تواند آنها را نگه دارد.»
۶. «هو الّذى أخرج الّذين كفروا من أهل الكتب ...• ... لعذّبهم فى الدّنيا و لهم فى الأخرة
عذاب النّار؛
او كسي است كه كافران اهل كتاب را از خانه هايشان بيرون راند ... و براي آنها در
آخرت نيز
عذاب آتش است.»
محاربان با خدا و
رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله، گرفتار
عذابى بزرگ در عالم
آخرت:
«إنّما جزؤا الّذين يحاربون اللَّه و رسوله ... و لهم فى الأخرة
عذاب عظيم؛
كيفر آنها كه با خدا و پيامبر به جنگ بر مي‌خيزند... و در
آخرت مجازات بزرگي دارند.»
گرفتارى
مرتدان به
عذابى دردناك در
آخرت:
«... و كفروا بعد إسلمهم ... يعذّبهم اللَّه
عذابا أليما فى الدّنيا و الأخرة ...؛
... پس از اسلام كافر شده اند، ... خداوند آنها را در دنيا و
آخرت به مجازات دردناكي كيفر خواهد داد ...»
مستکبران قوم‌عاد، گرفتار
عذابى ذلّت‌بار در
آخرت:
«فأمّا عاد فاستكبروا فى الأرض ...• ... لنذيقهم
عذاب الخزى فى الحيوة الدّنيا و
لعذاب الأخرة أخزى ...؛
اما قوم عاد به ناحق در زمين تكبر ورزيدند ...سرانجام تند بادي شديد و هول انگيز و سرد و سخت در روزهائي شوم و پر غبار بر آنها فرستاديم، تا
عذاب خوار كننده را در زندگي دنيا به آنها بچشانيم، و
عذاب آخرت از آن هم خوار كننده تر است و (از هيچ سو) ياري نمي‌شوند.»
اسراف‌کاران، گرفتار
عذاب سخت و ماندگار در
آخرت:
«و كذلك نجزى من أسرف ... و
لعذاب الأخرة أشدّ و أبقى؛
و اينگونه جزا ميدهيم كسي را كه اسراف كند ... و
عذاب آخرت شديدتر و پايدارتر است! »
مشرکان، گرفتار
عذابى مشقّت‌بارتر از
عذاب دنيايى در عالم
آخرت:
«... و جعلوا للَّه‌شركاء ...• لهم
عذاب فى الحيوة الدّنيا و
لعذاب الأخرة أشقّ ...؛
... آنان براي خدا شريكاني قرار دادند... براي آنها
عذاب (دردناكي) در دنياست، و
عذاب آخرت سخت تر است....»
گرفتار شدن
مفسدان در
زمین، به
عذابى بزرگ در
آخرت:
«... و يسعون فى الأرض فسادا ... و لهم فى الأخرة
عذاب عظيم؛
... و در روي زمين دست به فساد مي‌زنند. ... و در
آخرت مجازات بزرگي دارند.»
تکذیب‌کنندگان، گرفتار
عذابى بزرگتر از
خواری دنيايى، در
آخرت:
«كذّب الّذين من قبلهم ...• فأذاقهم اللَّه الخزى فى الحيوة الدّنيا و
لعذاب الأخرة أكبر ...؛
كساني كه قبل از آنها بودند نيز آيات ما را تكذيب نمودند.... خداوند خواري را در زندگي اين دنيا به آنها چشانيد و
عذاب آخرت شديدتر است ....»
گرفتار شدن به
عذابى بزرگ و دردناك، كيفر
منافقان در
آخرت:
۱. «... من الّذين قالوا ءامنّا بأفوههم و لم تؤمن قلوبهم ... و لهم فى الأخرة
عذاب عظيم؛
... آنها كه با زبان مي‌گويند ايمان آورده ايم و قلب آنها ايمان نياورده... و در
آخرت مجازات بزرگ نصيب آنان خواهد شد.»
۲. «يحلفون باللَّه ما قالوا و لقد قالوا كلمة الكفر و كفروا بعد إسلمهم ... يعذّبهم اللَّه
عذابا أليما فى الدّنيا و الأخرة ...؛
به خدا سوگند مي‌خورند كه (سخنان زننده در غياب پيامبر) نگفته اند، در حالي كه قطعا سخنان كفر آميز گفته اند، و پس از اسلام كافر شده اند، ... خداوند آنها را در دنيا و
آخرت به مجازات دردناكي كيفر خواهد داد ...»
باز دارندگان مردم از حضور در
مساجد براى
یاد خدا، گرفتار
عذاب در
آخرت:
«و من أظلم ممّن منع مسجد اللَّه أن يذكر فيها اسمه ... و لهم فى الأخرة
عذاب عظيم؛
چه كسي ستمكارتر از كساني است كه از بردن نام خدا در مساجد او جلوگيري مي‌كنند... و در سراي ديگر
عذاب عظيم است.»
ويژگى‌هاى
عذاب آخرت که در قرآن ذکر شده است عبارتند از:
عذاب آخرت عذابى بس بزرگ:
«... و لهم
عذاب عظيم؛
... و براي آنها مجازات بزرگي است.»
عذاب آخرت،
عذابى به مراتب بزرگتر از
عذاب دنيايى:
۱. «... لهم فى الدّنيا خزى و لهم فى الأخرة
عذاب عظيم؛
... بهره آنها در دنيا رسوائي و در سراي ديگر
عذاب عظيم است.»
۲. «... و لهم خزى فى الدّنيا و لهم فى الأخرة
عذاب عظيم؛
... اين رسوائي آنها در دنياست و در
آخرت مجازات بزرگي دارند.»
۳. «...لهم فى الدّنيا خزى و لهم فى الأخرة
عذاب عظيم؛
... در دنيا رسوائي و در
آخرت مجازات بزرگ نصيب آنان خواهد شد.»
۴. «فاذاقهم اللّه الخزى فى الحيوة الدّنيا و
لعذاب الأخرة أكبر ...؛
خداوند خواري را در زندگي اين دنيا به آنها چشانيد و
عذاب آخرت شديدتر است ....»
۵. «كذلك
العذاب و
لعذاب الأخرة أكبر ...؛
اينگونه است
عذاب خداوند (در دنيا) و
عذاب آخرت از آن هم بزرگتر است ....»
عذاب آخرت،
عذابى ماندگارتر:
«... و
لعذاب الأخرة أشدّ و أبقى؛
... و
عذاب آخرت شديدتر و پايدارتر است! »
عذاب آخرت،
عذابى خواركننده‌تر از
عذاب دنیا:
«... لنذيقهم
عذاب الخزى فى الحيوة الدّنيا و
لعذاب الأخرة أخزى ...؛
... تا
عذاب خوار كننده را در زندگي دنيا به آنها بچشانيم، و
عذاب آخرت از آن هم خوار كننده تر است ....»
عذاب آخرت،
سخت و مشقت‌بارتر در مقايسه با
عذاب دنيايى:
۱. «لهم
عذاب فى الحيوة الدّنيا و
لعذاب الأخرة أشقّ ...؛
براي آنها
عذاب (دردناكي) در دنياست، و
عذاب آخرت سخت تر است....»
۲. «... و
لعذاب الأخرة أشدّ و أبقى؛
... و
عذاب آخرت شديدتر و پايدارتر است! »
۳. «... و فى الأخرة
عذاب شديد ...؛
... و در
آخرت يا
عذاب شديد است... »
امام خمینی با توجه به آیه
(اَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ) خلود در آتش را از ضروریات دین دانسته است.
ایشان با وجود اعتقاد به خلود
عذاب و تاکید بر آن درباره نسبیت الم و لذت اخروی از
ابن‌عربی تبعیت کرده است
و بر این باور است که علت خلود در جهنم، زوال ایمان به واسطه بعضی از
ملکات نفسانی است.
رویکرد امام خمینی به مسئله خلود
عذاب به گونه‌ای است که تنها به بیان شرایط، الزامات و ویژگی‌های مخلدین در آتش منحصر نمی‌شود، بلکه در کنار آن به بیان علت عدم تحمل
عذاب آخرت، همچنین راه‌های خلاصی از آتش جهنم نیز اشاره کرده است. ایشان خاموشی نور
فطرت را دلیلی بر خلود در آتش جهنم می‌داند.
امام خمینی معتقد است احاطه جهنم در همین عالم نیز هست اما ادراک آن ممکن نیست و احاطه آتش و
عذاب جهنم ظهور احاطه قیومی است که ظاهر و باطن را می‌سوزاند، در روز
قیامت که تمام عالم به نور پروردگار منور می‌گردد، فطرت الهی انسان‌ها بیدار شده و مورد لطف قرار می‌گیرد. از این رو ایشان به جهنم و
عذاب خداوند نیز به عنوان تجلی و رحمت الهی نگاه می‌کند و اگر نور فطرت الهی باقی مانده باشد شخص به برکت شفاعت و رحمت الهی از خلود
عذاب الهی نجات می‌یابد.
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۱۶۴، برگرفته از مقاله «عذاب آخرت». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
