• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عبدالملک بن مهلّب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


عبدالملک بن مهلب، از شخصیت‌های خاندان آل‌مهلب می‌باشد؛ این خاندان، خاندانی اصالتا ایرانی‌ منسوب به مهلّب بن ابی‌صُفره بوده، که در اوایل ظهور اسلام برآمد و لااقل تا سده ۷قمری/۱۳میلادی امیران، وزیران، شاعران و دانشمندانی از آن برخاستند.


عبدالملک بن مهلب (۱۰۲ق/۷۲۰م)، نخست از یاران نزدیک حجاج بن یوسف در جنگ او بر ضد عراقیان بود
[۱] محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۲، ص۱۱۰۰، به کوشش یان دخویه، لیدن، ۱۸۸۳-۱۸۸۵م، فهرست.
و شاید به همین سبب بود که سپس به ریاست شُرطۀ کرمان منصوب شد، اما در سال ۸۶ق/۷۰۵م که یزید بن مهلب از حکومت عزل شد و به زندان رفت، عبدالملک نیز از آن مقام برکنار شد
[۲] محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۲، ص۱۱۸۳، به کوشش یان دخویه، لیدن، ۱۸۸۳-۱۸۸۵م، فهرست.
[۳] عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۵۲۴، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    
و ظاهراً به زندان افتاد، زیرا در سال ۹۰ق/۷۰۹م از وی و عبدالملک و یزید به عنوان زندانیان حجاج یاد شده است که به پایمردی برادرشان مروان که در بصره بود، گریختند و به فلسطین نزد سلیمان بن عبدالملک رفتند. چون سلیمان به خلافت نشست، نخست خواست که عبدالملک را امارت خراسان دهد (۹۷ق/۷۱۵م). سپس به رایزنی عبدالله بن اهتم که حکومت آن‌جا را برای یزید ابن مهلب می‌خواست، از آن عزم بازگشت.
[۴] عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۵، ص۲۴، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.
[۵] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۶، ص۲۹۷، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۹۸ق، فهرست.    
از آن پس تا سال ۱۰۱ق/۷۱۹م که یزید بن مهلب بر خلیفه شورید و به بصره تاخت، خبری از عبدالملک در دست نیست. در آن سال عدی بن ارطاه حاکم بصره، عبدالملک را با تعدادی از برادرانش به زندان افکند. وی در زندان به عدی پیشنهاد کرد که او را آزاد سازد تا یزید را از حمله به بصره باز دارد. ولی عدی نپذیرفت تا آن‌که بصره به دست یزید افتاد و عبدالملک آزاد شد.
[۶] خلیفة بن خیاط، تاریخ، ج۲، ص۴۸۲، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۸م، فهرست.
[۷] محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۵، ص۳۲۹.    
[۸] محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۲، ص۱۳۸۴، به کوشش یان دخویه، لیدن، ۱۸۸۳-۱۸۸۵م، فهرست.
عبدالملک پس از شکست و قتل یزید بن مهلب، همراه باقیماندۀ مهلبیان به سرکردگی مفضل بن مهلب به قندابیل در سند رفت و در واپسین جنگ با سپاه خلیفه به فرماندهی هلال بن احوز مازنی کشته شد.
[۹] عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۵، ص۸۶، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    


۱. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۲، ص۱۱۰۰، به کوشش یان دخویه، لیدن، ۱۸۸۳-۱۸۸۵م، فهرست.
۲. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۲، ص۱۱۸۳، به کوشش یان دخویه، لیدن، ۱۸۸۳-۱۸۸۵م، فهرست.
۳. ↑ عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۵۲۴، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    
۴. ↑ عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۵، ص۲۴، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.
۵. ↑ ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۶، ص۲۹۷، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۹۸ق، فهرست.    
۶. ↑ خلیفة بن خیاط، تاریخ، ج۲، ص۴۸۲، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۸م، فهرست.
۷. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۵، ص۳۲۹.    
۸. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۲، ص۱۳۸۴، به کوشش یان دخویه، لیدن، ۱۸۸۳-۱۸۸۵م، فهرست.
۹. ↑ عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۵، ص۸۶، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل‌مهلب»، ج۲، ص۴۷۳.    

رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 102 (قمری)
جعبه ابزار