• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عبدالملک انصاری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


دیگر کاربردها: عبدالملک انصاری.

پانی پتی، عبدالملک بن عبدالغفور انصاری مشهور به امان اللّه، از عارفان و شاعران شبه قاره هند در قرن دهم است.


عبدالملک مقدمات علوم را نزد پدرش ، عبدالغفور انصاری پانی پتی، فراگرفت و پس از آن از محضر استادان و مشایخی چون ابوحامد محمد بن حسن طاهر (متوفی ۹۳۱) و محمد مودود لاری (متوفی ۹۳۷) بهره جست. نزد ایشان شرح فصوص الحکم و اصطلاحات الصوفیة عبدالرزاق کاشانی، شرح فصوص الحکم داوود بن محمود قیصری و نقدالنصوص فی شرح الفصوص عبدالرحمان جامی را خواند.
[۱] عبدالملک بن عبدالغفور پانی پتی، اشعة اللوایح، ج۱، ص۴، نسخه خطی کتابخانه دانشکده ادبیات، مجموعه وقفی علی اصغر حکمت، ش ۱۳۱۸، محفوظ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.
[۲] عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر، ج۴، ص۱۹۰، حیدرآباد دکن ۱۳۸۲ـ ۱۴۱۰/ ۱۹۶۲ـ۱۹۸۹.


وی در پانی پت و دهلی، که گاه به دعوت برخی دوستان و مریدان به آن‌جا سفر می‌کرد، مجالس درس داشت و تاج الدین زکریای اُجودِهنی، رکن الدین اُجودِهنی و سیف الدین دهلوی، پدر شیخ عبدالحق دهلوی، از شاگردان و مریدان او بودند.
[۳] عبدالحق بن سیف الدین عبدالحق دهلوی، اخبار الاخیار فی اسرار الابرار، ج۱، ص۲۳۵، چاپ محمد عبدالاحد صاحب، چاپ سنگی دهلی ۱۳۰۹.
[۴] غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۴۲۵، کانپور .


وی در سال ۹۵۷ در زادگاه خود درگذشت و در کنار قبر استادش، مودود لاری، به خاک سپرده شد.
[۵] عبدالحق بن سیف الدین عبدالحق دهلوی، ج۱، ص۲۲۷، اخبار الاخیار فی اسرار الابرار، چاپ محمد عبدالاحد صاحب، چاپ سنگی دهلی ۱۳۰۹.
[۶] عبدالحق بن سیف الدین عبدالحق دهلوی، ج۱، ص۲۳۵، اخبار الاخیار فی اسرار الابرار، چاپ محمد عبدالاحد صاحب، چاپ سنگی دهلی ۱۳۰۹.


پانی پتی در فقه ، حنفی مذهب بود و در مباحث عرفانی ، بخصوص در توحید ، از ابن عربی پیروی می‌کرد.
[۷] عبدالحق بن سیف الدین عبدالحق دهلوی، اخبار الاخیار فی اسرار الابرار، ج۱، ص۲۳۳، چاپ محمد عبدالاحد صاحب، چاپ سنگی دهلی ۱۳۰۹.
[۸] عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر،ج۴، ص۱۹۰، حیدرآباد دکن ۱۳۸۲ـ ۱۴۱۰/ ۱۹۶۲ـ۱۹۸۹.


استاد او مودود لاری شاگرد عبدالغفور لاری، از شاگردان عبدالرحمان جامی، بوده است.
[۹] محمدمعصوم بن زین العابدین معصوم علیشاه، طرائق الحقائق، ج۳، ص۱۱۳-۱۱۴، چاپ محمدجعفر محجوب، تهران ۱۳۳۹ـ ۱۳۴۵ ش.
بنابراین، او را باید با دو واسطه شاگرد عبدالرحمان جامی به شمار آوریم.

وی در طریقت با بیش‌تر سلسله‌های صوفیه ارتباط داشته، اما گفته‌اند که به سلسله قادریه تعلق بیشتری داشته است.
[۱۰] عبدالحق بن سیف الدین عبدالحق دهلوی، اخبار الاخیار فی اسرار الابرار، ج۱، ص۲۳۴ـ۲۳۵، چاپ محمد عبدالاحد صاحب، چاپ سنگی دهلی ۱۳۰۹.


پانی پتی آثاری در عرفان تألیف کرده است، از جمله اثبات الاحدیة، مرآة الحقیقة و اشعة اللوایح.
[۱۱] عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر،ج۴، ص۱۹۰، حیدرآباد دکن ۱۳۸۲ـ ۱۴۱۰/ ۱۹۶۲ـ۱۹۸۹.


اثر اخیر شرحی است مبسوط به زبان فارسی بر لوایح جامی. این اثر را وی پس از درگذشت دو استاد خود و در اواخر عمر نگاشته است و در مقدمه آن به تفسیر اصطلاحات و عبارات ابن عربی و صدرالدین قونیَوی پرداخته است.
[۱۲] عبدالملک بن عبدالغفور پانی پتی، اشعة اللوایح، ج۱، ص۵ ـ۶، نسخة خطی کتابخانه دانشکده ادبیات، مجموعه وقفی علی اصغر حکمت، ش ۱۳۱۸، محفوظ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.


(۱) عبدالملک بن عبدالغفور پانی پتی، اشعة اللوایح، نسخه خطی کتابخانه دانشکده ادبیات، مجموعه وقفی علی اصغر حکمت، ش ۱۳۱۸، محفوظ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.
(۲) عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر، حیدرآباد دکن ۱۳۸۲ـ ۱۴۱۰/ ۱۹۶۲ـ۱۹۸۹.
(۳) عبدالحق بن سیف الدین عبدالحق دهلوی، اخبار الاخیار فی اسرار الابرار، چاپ محمد عبدالاحد صاحب، چاپ سنگی دهلی ۱۳۰۹.
(۴) غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، کانپور.
(۵) محمدمعصوم بن زین العابدین معصوم علیشاه، طرائق الحقائق، چاپ محمدجعفر محجوب، تهران ۱۳۳۹ـ ۱۳۴۵ ش.

۱. ↑ عبدالملک بن عبدالغفور پانی پتی، اشعة اللوایح، ج۱، ص۴، نسخه خطی کتابخانه دانشکده ادبیات، مجموعه وقفی علی اصغر حکمت، ش ۱۳۱۸، محفوظ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.
۲. ↑ عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر، ج۴، ص۱۹۰، حیدرآباد دکن ۱۳۸۲ـ ۱۴۱۰/ ۱۹۶۲ـ۱۹۸۹.
۳. ↑ عبدالحق بن سیف الدین عبدالحق دهلوی، اخبار الاخیار فی اسرار الابرار، ج۱، ص۲۳۵، چاپ محمد عبدالاحد صاحب، چاپ سنگی دهلی ۱۳۰۹.
۴. ↑ غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۴۲۵، کانپور .
۵. ↑ عبدالحق بن سیف الدین عبدالحق دهلوی، ج۱، ص۲۲۷، اخبار الاخیار فی اسرار الابرار، چاپ محمد عبدالاحد صاحب، چاپ سنگی دهلی ۱۳۰۹.
۶. ↑ عبدالحق بن سیف الدین عبدالحق دهلوی، ج۱، ص۲۳۵، اخبار الاخیار فی اسرار الابرار، چاپ محمد عبدالاحد صاحب، چاپ سنگی دهلی ۱۳۰۹.
۷. ↑ عبدالحق بن سیف الدین عبدالحق دهلوی، اخبار الاخیار فی اسرار الابرار، ج۱، ص۲۳۳، چاپ محمد عبدالاحد صاحب، چاپ سنگی دهلی ۱۳۰۹.
۸. ↑ عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر،ج۴، ص۱۹۰، حیدرآباد دکن ۱۳۸۲ـ ۱۴۱۰/ ۱۹۶۲ـ۱۹۸۹.
۹. ↑ محمدمعصوم بن زین العابدین معصوم علیشاه، طرائق الحقائق، ج۳، ص۱۱۳-۱۱۴، چاپ محمدجعفر محجوب، تهران ۱۳۳۹ـ ۱۳۴۵ ش.
۱۰. ↑ عبدالحق بن سیف الدین عبدالحق دهلوی، اخبار الاخیار فی اسرار الابرار، ج۱، ص۲۳۴ـ۲۳۵، چاپ محمد عبدالاحد صاحب، چاپ سنگی دهلی ۱۳۰۹.
۱۱. ↑ عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر،ج۴، ص۱۹۰، حیدرآباد دکن ۱۳۸۲ـ ۱۴۱۰/ ۱۹۶۲ـ۱۹۸۹.
۱۲. ↑ عبدالملک بن عبدالغفور پانی پتی، اشعة اللوایح، ج۱، ص۵ ـ۶، نسخة خطی کتابخانه دانشکده ادبیات، مجموعه وقفی علی اصغر حکمت، ش ۱۳۱۸، محفوظ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «عبدالملک بن عبدالغفور انصاری‌پانی‌پتی»، شماره۲۶۵۳.    




جعبه ابزار