عبدالرحمن بن عفان جزولی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جَزولی، عبدالرحمان بن عفّان،
فقیه مالکی قرن هفتم و هشتم است.
تاریخ تولد و زادگاه وی در منابع ذکر نشده، ولی کنیه‌اش را ابوزید و او را اهل
فاس می‌دانند.
او را علامه در
دین ،
باتقوا ،
صالح و داناترین مردم به مذهب
مالک‌بن اَنَس معرفی کرده‌اند.
جزولی از استادانی چون ابوالفضل راشد ولیدی، ابوعمران جورائی، ابوزید عبدالرحمان رَجراجی، ابومحمد عبدالصادق صبّان، یوسف‌بن موسی غَسّانی (فقیه و محدّث، متوفی بعد از ۷۰۰) و ابوالحسن زَروِیلی (متوفی ۷۱۹) بهره برده است.
گفته شده است که در مجلس درس جزولی بیش از هزار
فقیه حاضر می‌شدند که بیشتر آنان تمام یا بخش عمده‌ای از کتاب المدوّنه سحنون در
فقه مالکی را از حفظ بودند.
یوسف‌بن عمر اَنفاسی، موسی عبدوسی
و سعیدبن محمد هسکوری
از شاگردان او بودند.
جزولی در ۷۴۱ درگذشت.
به نوشته برخی، وی هنگام
مرگ بیش از ۱۲۰ سال، و به نوشته برخی دیگر، ۹۰
سال داشته است.
او، حتی در اواخر
عمر ، با وجود پیری و ضعف،
تدریس را رها نکرد.
سه شرح بر کتاب الرسالة
ابن
ابی
زیدِ قَیروانی (متوفی ۳۸۹) در فروع
فقه مالکی، به جزولی منتسب است.
در برخی گزارشها در صحت این انتساب تردید شده و در باره چگونگی این شرحها اختلاف‌نظر وجود دارد.
با وجود این، در منابع
اهل سنّت به‌ویژه در فقه مالکی، به آرای جزولی در باره فروع مطرح شده در الرسالة بسیار
استناد می‌شود.
(۱)
ابن‌قاضی، جذوة الاقتباس فی ذکرمَن حَلَّ مِنَ الاعلام مدینة فاس، رباط ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
(۲)
ابن‌قاضی، درة الحجال فی اسماءالرجال (ذیل وفیات‌الاعیان)، چاپ محمد احمدی ابوالنور، ج ۳، قاهره.
(۳)
ابن‌قنفذ، الوفیات، چاپ عادل نویهض، بیروت ۱۹۷۱.
(۴) عبدالهادی تازی، جامع‌القرویین، بیروت ۱۹۷۲ـ۱۹۷۳.
(۵) احمدبابا بن احمد تنبکتی، نیل الابتهاج بتطریز الدیـّباج، چاپ عبدالحمید عبداللّه هرامه، طرابلس ۱۳۹۸/۱۹۸۹.
(۶) محمدبن محمد حطّاب، مواهب الجلیل لشرح مختصر خلیل، چاپ زکریا عمیرات، بیروت ۱۴۱۶/ ۱۹۹۵.
(۷) محمدبن جعفر کتّانی، سَلوه الانفاس و محادثة الاکیاس بمن اقبر من العلماء و الصلحاء بفاس، چاپ عبداللّه کامل کتّانی، حمزة بن محمد طیب کتّانی، و محمد حمزة بن علی کتّانی، دارالبیضاء ۱۴۲۵/۲۰۰۴.
(۸) موسوعة اعلام‌المغرب، چاپ محمد حجی، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۴۱۷/۱۹۹۶؛
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «عبدالرحمن بن عفان جزولی»، شماره۴۶۶۱.
