عبدالجواد بن محمّدعلی آدینه‌ای نیل‌فروش اصفهانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عبدالجواد بن محمّدعلی آدینه‌ای نیل‌فروش اصفهانی، از علماء و
حکمای اصفهان در اواخر دوره
قاجاریه بوده است.
حاج ملاّعبدالجواد (یا محمّدجواد) آدینه‌ای فرزند حاجی ملاّمحمّدعلی (مدعو به حاجی آدینه) معروف به «نیل‌فروش» و «رنّاسی»،
حکیم فقید زاهد، از علماء و
حکمای اصفهان در اواخر دوره
قاجاریه بوده است.
از مبرّزین شاگردان
جهانگیرخان قشقائی بوده و خود از مدرسین
حکمت در اصفهان می‌باشد.
در مدرسه صدر تدریس می‌فرمود و جمعی کثیر از محضرش مستفیض می‌شدند. از جمله: استاد مهدی حجازی فروشانی، شیخ محمّدعلی کرمانی، شیخ محمّدرضا جرقویه‌ای (دستگردی)، شیخ محمّدرضا جرقویه‌ای (حسین‌آبادی)، میرزامحمّد طبیب‌زاده، میرزا حسن خان جابری انصاری، آقا سیّدروح‌اللّه کشفی،
حاج میرزافتح‌اللّه درب امامی و استاد
جلال‌الدّین همائی.
استاد همایی در وصف مرحوم آدینه‌ای می‌نویسد: «از اساتید معقول و
ریاضیات که در محاورات او را حاجی ملاّجواد می‌گفتند وی در تدریس سلیقه‌ای بسیار خوب مستحسن داشت. مطالب را بسیار منقّح و خالی از حشو زواید بیان می‌فرمود. متون معقول و منقول مثل «
شرح منظومه» و «
شرح کبیر» و «
قوانین» و احیانا «
شرح نفیسی» و
هیات و نجوم را تدریس می‌کرد. خطی پخته و شیرین می‌نوشت و بیشتر کتب درسی خود را با همان خط خویش تحشیه کرده بود. من بخشی از «شرح منظومه» و «شرح کبیر»
فقه و یک دوره کامل فنّ نجوم و «معرفه التّقویم» را از روی متن کتاب خاتون‌آبادی نزد آن بزرگوار تحصیل کردم. محلّ تدریس و
امامت جماعت او مسجد ذوالفقار بود. کتاب خاتون‌آبادی را هم در
ماه رمضان بعد از
نماز ظهر و
عصر در همان مسجد برای ما تدریس می‌کرد. هنوز قیافه باوقار و صدای دلنشین او در چشم و گوش من است».
علاوه بر فضائل و مکارم علمی و اخلاقی در خوشنویسی نیز دستی توانا داشته و
خط نسخ را خوش می‌نوشته است. از نمونه آثار مرحوم آدینه‌ای «
میزان الحساب»
قوشچی و «حاشیه حاشیه تهذیب» تالیف: علیرضا تجلّی اردکانی است که آن را در سال ۱۲۹۲ق به
خط شکسته نستعلیق کتابت کرده و ضمن مجموعه شماره ۶۳۱۳ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی در
تهران نگهداری می‌شود.
سرانجام در
رجب ۱۳۳۹ق
وفات یافته و در تکیه آقا شیخ مرتضی ریزی در اطاق سوم مدفون گردید. در ماه رجب این سال سه عالم بزرگوار از علمای اصفهان:
حاج ملاّعبدالجواد آدینه‌ای،
آقا جمال‌الدّین چهارسوقی و
حاج میرزا محمّدرضا رضوی خوانساری وفات یافتند.
حاج میرزاحسن‌خان جابری انصاری در مادّه تاریخ آنها گفت:
"تاریخ گفت «جابری» از نصّ خبر: «اینک عجب سه ثلمه باسلام در رجب»".
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۴، ص۱۲۴.
