عبد القیوم نصیرالدین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عبد القیوم نصیرالدین، از رهبران
و متفکران
مسلمان تاتارستان،
در قرن سیزدهم
و چهاردهم هجری/ نوزدهم
و بیستم میلادی میباشد.
وی
در ۱۸۲۴
در خانوادهای مذهبی
و روحانی به
دنیا آمد. پدرش
معلم دینی روستا بود
و خود نیز
در مدارس قازان
و بخارا تحصیل کرد
و به
عربی،
فارسی و جغتایی درس خواند
و زبان روسی را فراگرفت
و چندی نیز
در یک مدرسه دینی روسی به تدریس پدراخت.
نصیری
در ۱۸۷۱ این مدرسه را ترک گفت
و مدرسه خود را گشود. وی
در کار خویش بر اساس مفاهیم
و برداشتهای
تربیتی خود، نه تنها متون
اسلامی، بلکه زبان روسی، حساب، جغرافیا،
تاریخ،
موسیقی و طراحی را آموزش میداد. نصیری
در یک اقدام تهور آمیز، متون مخصوصی شامل کتاب
صرف و نحو برای دانش آموزان روسی
و لغت نامهای تاتاری – روسی تهیه کرد. او
در علوم غربی نیز مطالبی نوشت
و آثاری درباره
تجارت و صنعت انتشار داد.
وی فولکوریستی بود که افسانهها
و آوازههای تاتاری را گرد آورد
و آموختههای پیش از
اسلام را حفظ کرد او با رهبران مذهبی
و علمای محافظه کار
و برداشتهای آموزشی
و تربیتی آنان مخالفت میورزید اما درحقیقت
مسلمان پارسایی بود.
و آثار مذهبی بسیار شامل مطالعاتی
در زندگی
پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) و داستانهایی از اولیا
و بزرگان
اسلام انتشار داد.
وی
و دیگر همفکرانش به شدت تحت تاثیر اندیشههای اصلاحگرانه
شهاب الدین مرجانی قرار داشتند
و میکوشیدند تا عقب افتادگی
علمی و فنی
و سیاسی مسلمانان را مورد توجه قرار دهند
و سعی کردند با اصلاحات دینی، راه حلی برای آن بیابند.
نصیری
در دوره زندگیش چندان شناخته نشد اما
در مقام مؤلف دایره المعارف
و یک ساده نویس،
در پیوند دادن اصلاح طلبی
اسلامی با نوگرایی
اسلامی، پیشگام بود، تحولی که وی
و دیگر همفکرانش
در میان مسلمانان تاتار
و دیگر مسلمانان روسیه به وجود آوردند، نهضت جدیدیها یا «رنسانس تاتار» نامیده شد.
نصیری
در ۱۹۰۲ یا ۱۹۰۴ درگذشت.
دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران، برگرفته از مقاله «عبد القیوم نصیرالدین».