عادیات (منطق)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عادیات، یکی از
اصطلاحات به‌کار رفته در
علم منطق بوده و به‌معنای قضایای مشهور به اقتضای عادت است.
عادت عبارت است از يك
کیفیت راسخ در
نفس، يا هيأت مكتسبه‌ای‌ست كه به صاحب خود امكان مى‌دهد بعضى افعال را به سهولت ادا كند و يا اثر بعضى عوامل خارجى را به آسانى تحمل كند. اين كيفيت اگر زودگذر باشد،
حالت ناميده مى‌شود و اگر با سختى زايل شود
ملکه ناميده مى‌شود. مثلا مى‌گويند آدم
بدكار با نيروى بدى
بدكار نيست بلكه عادت
بدكار است. و نيز گفته مى‌شود:
فضیلت عادت است و حالتى است بين
افراط و
تفریط.
قضایای عادیات از اقسام
مشهورات و عبارت از قضایا و تصدیقاتی است که میان مردمان شهرت دارند و توده‌های مردم، آنها را قبول دارند. سبب این شهرت و تطابق آرا وجود عادات عامه و خاصه میان انسان‌هاست که به مقتضای آن عادت‌ها به حسن برخی از اعمال و قبح بعض دیگر حکم می‌کنند و عادت از
کیفیات نفسانی است که در نتیجه تکرار فعل توام با آگاهی به دست می‌آید.
عادت‌ها انواع و اقسامی دارند:
۱. عادت‌های عام: پاره‌ای از عادات، جزء عادت‌های عام و فراگیر است که میان همه یا عده‌ای از مردم دنیا رایج است. عادت‌های عام خود دارای اقسامی است:
• عادات مخصوص مردمان یک شهر؛
• عادات مخصوص انسان‌های یک منطقه؛
• عادات مخصوص یک
امت و پیروان یک
دین.
۲. عادت‌های شخصی: برخی از عادات، شخصی و مخصوص افراد معیّنی است که در منطق (باب مشهورات) ازآن بحث نمی‌شود؛ چون عادت‌های عامه گوناگون است شهرت قضایای عادیه هم متفاوت است. برخی از عادات نزد اهالی یک شهر و برخی نزد مردمان یک استان و برخی نزد یک امت مشهور است.
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
•
مظفر، محمدرضا، المنطق. •
صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفی. •
حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «عادیات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۲/۱۲.
