ظٰاهِراً (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ظٰاهِراً:(مِراء ظاهِرًا وَ لا تَسْتَفْتِ فيهِم) «ظٰاهِراً» از مادّه
ظُهور به معنای آشکار شدن، غلبه و بالا رفتن است.
آیه مورد بحث درباره تعداد
اصحاب کهف سخن مى‌گويد كه هر گروهى چيزى مى‌گفتند.
خداوند به
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) مى‌فرمايد: درباره آن‌ها جز با
دلیل سخن مگوى. يعنى تو بايد به اتكاى
وحی الهى با آن‌ها سخن بگويى، زيرا محكم‌ترين دليل در اين زمينه همين دليل است و بنابراين از احدى از آن‌ها كه بدون دليل سخن مى‌گويند درباره تعداد اصحاب كهف سؤال نكن. بنابراين جمله
(فَلا تُمارِ فيهِمْ إِلاّ مِراءً ظاهِراً)، در آيه مورد بحث مفهومش اين است كه آن‌چنان با آن‌ها منطقى و مستدل سخن بگو كه برترى
منطق تو آشكار شود.
به موردی از کاربرد «
ظٰاهِراً» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(سَيَقولونَ ثَلاثَةٌ رّابِعُهُمْ كَلْبُهُمْ وَ يَقولونَ خَمْسَةٌ سادِسُهُمْ كَلْبُهُمْ رَجْمًا بِالْغَيْبِ وَ يَقولونَ سَبْعَةٌ وَ ثامِنُهُمْ كَلْبُهُمْ قُل رَّبِّي أَعْلَمُ بِعِدَّتِهِم مّا يَعْلَمُهُمْ إِلّا قَليلٌ فَلا تُمارِ فيهِمْ إلّا مِراء ظاهِرًا وَ لا تَسْتَفْتِ فيهِم مِّنْهُمْ أَحَدًا) «به زودى گروهى خواهند گفت: آن‌ها سه نفر بودند، كه چهارمين آن‌ها سگشان بود. و گروهى مى‌گويند: پنج نفر بودند، كه ششمين آن‌ها سگشان بود. در حالى كه اين‌ها سخنانى بى‌دليل است و گروهى مى‌گويند: آن‌ها هفت نفر بودند، و هشتمين آن‌ها سگشان بود. بگو: پروردگار من از تعدادشان آگاه‌تر است. جز گروه كمى، تعداد آن‌ها را نمى‌دانند. پس درباره آنان جز با دليل سخن مگو؛ و از هيچ‌كس درباره آن‌ها سؤال مكن.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: مقصود از
ظاهر بودن مراء اين است كه در آن تعمق و دقت ننموده به همان مقدارى كه
قرآن از
قصه اصحاب كهف آورده اكتفاء كند. ولى بعضى آن را طورى ديگر معنا كرده‌اند كه از آن توهين و رد شنونده فهميده مى‌شود. و بعضى ديگر گفته‌اند مقصود از
ظاهر بودن مراء اين است كه مراء
حجت طرف مقابل را از بين ببرد، و
ظهور در اين‌جا به معناى رفتن است، هم چنان كه در شعر شاعر كه گفته: و تلك شكاة
ظاهر عنك عارها- و اين شكوه‌اى است كه عارش از تو خواهد رفت به اين معنا است. و معناى آيه اين است وقتى
پروردگار تو داناتر به عدد ايشان است، و او است كه داستان ايشان را براى تو بيان كرده، پس ديگر با
اهل کتاب درباره اين جوانان محاجه مكن مگر محاجه‌اى كه در آن اصرار نباشد، و يا محاجه‌اى كه
حجت آنان را از بين ببرد، و از هيچ يک از آنان در باره عدد اين جوانان نظريه مخواه، پروردگارت تو را كفايت كند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ظاهرا»، ج۳، ص ۷۹.
