ظهرین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به نماز ظهر و عصر ظُهرَیْن اطلاق می‌شود.
از احکام مرتبط با عنوان یاد شده در بابهای
طهارت ،
صلات ،
حج و
جهاد سخن گفته‌اند.
در
استحاضه کثیره در شبانه روز بر
زن سه
غسل واجب است یکی برای
نماز صبح ، دیگری برای
نماز ظهر و عصر و سومی برای
نماز مغرب و
عشا .
در اینکه بر او واجب است بین ظهرین و
مغربین جمع کند یا می‌تواند میان آنها فاصله بیندازد و برای هر کدام یک غسل کند، اختلاف است.
به قول مشهور وقت ظهرین از
زوال تا
مغرب است. البته از اول وقت به مقدار ادای نماز ظهر، وقت اختصاصی ظهر و از آخر وقت به مقدار ادای نماز عصر، وقت اختصاصی عصر و میان این دو زمان، وقت مشترک ظهرین است.
بنابر قول مشهور،
مستحب است در ظهرین
سوره‌های کوتاه، مانند
قدر و
جحد خوانده شود.
نوافل ظهرین در سفر ساقط است.
جمع بین ظهرین بدون عذر جایز است.
به تصریح برخی، جمع بین ظهرین برای مسافر مستحب است.
به قول مشهور، بلند خواندن بسمله حمد و
سوره ظهرین مستحب است.
خواندن نماز ظهر و عصر در اول وقت برای کسی که قصد گزاردن
نافله آن دو را دارد
مستحب نیست بلکه افضل آن است که آن دو را تا بعد از خواندن نوافل به تأخیر اندازد.
در روز
جمعه ، بین ظهرین با یک
اذان و دو
اقامه جمع می‌شود و نیازی به اذان دوم برای
نماز عصر نیست.
مسلوس غیر متمکّن از نگهداری
ادرار خود بنابر مشهور باید برای هر نماز یک
وضو بگیرد. از برخی نقل شده که می‌تواند بین ظهرین با یک وضو جمع کند.
نماز آن چیزی است که از
فحشاء و
منکر بازمی‌دارد و نماز ستون دین است، اگر قبول شود سایر اعمال هم قبول می‌شود و اگر رد شود سایر اعمال هم رد می‌شود.
وقت نماز ظهر و عصر از هنگام ظهر تا مغرب است، که از اول آن به مقدار ادای نماز ظهر بر حسب حال و وضع نمازگزار، وقت اختصاصی نماز ظهر است و چنین وقتی از آخر آن، وقت اختصاصی نماز عصر است و بین این دو وقت مختص، وقت مشترک نماز ظهر و عصر است.
وقت فضیلت نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتی که سایه جدید شاخص به‌اندازه خود شاخص بشود.
همان‌گونه که پایان وقت فضیلت عصر وقتی است که سایه جدید شاخص دو برابر خودش گردد. و بنابر اظهر شروع وقت فضیلت نماز عصر وقتی است که سایه شاخص به چهار قدم یعنی چهار هفتم شاخص برسد؛ اگرچه بعید نیست که ابتدای وقت فضیلت نماز عصر موقعی باشد که به مقدار خواندن
نماز ظهر (از ظهر) گذشته باشد.
اگر یقین به داخل شدن وقت نماید و نماز را بخواند یا بر اماره معتبری مانند شهادت دو عادل اعتماد کند، چنانچه تمام نماز قبل از وقت واقع شده باشد باطل است و اگر قسمتی از آن - هر چند اندک - در وقت واقع شود صحیح است.
بنابر احتیاط (واجب) صاحبان عذر که امید دارند عذرشان تا آخر وقت برطرف گردد باید نماز را از اول وقت تاخیر‌اندازند، مگر در
تیمّم که مبادرت به نماز (در اول وقت) در آن جایز است مگر آن‌که بداند عذرش در وقت برطرف می‌شود همان‌گونه که در بحث تیمّم گذشت.
اگر عمداً نماز عصر را بر ظهر یا عشا را بر مغرب مقدم بدارد، آنچه را که مقدم داشته باطل است؛ چه در وقت مختص باشد یا مشترک. و اگر سهواً مقدم بدارد و بعد از تمام شدن آن متوجه شود، نمازی را که مقدم داشته صحیح است و باید پس از آن، نماز اول را بخواند. و اگر در اثنای نماز متوجه شود باید نیّت خود را به نماز سابق (اول)
عدول دهد، مگر آن‌که جای عدول باقی نمانده باشد، مثل آن‌که نماز عشا را مقدم بدارد و بعد از وارد شدن در رکوع رکعت چهارم متوجه شود، که (در این صورت) دیگر جای عدول نیست و بلکه صحت آن خالی از قوت نمی‌باشد؛ اگرچه احتیاط (مستحب) در این صورت آن است که بعد از تمام کردن آن و خواندن نماز مغرب، نماز عشا را دوباره بخواند.
• ملاک لزوم تقدیم عصر بر ظهر
اگر تا غروب برای شخص غیر مسافر به مقدار خواندن پنج رکعت و برای
مسافر به مقدار خواندن سه رکعت وقت باقی مانده باشد، باید نماز ظهر را مقدم بدارد؛ اگرچه مقداری از نماز عصر در خارج از وقت، واقع شود. و اگر برای شخص غیر مسافر به مقدار خواندن چهار رکعت یا کمتر و برای مسافر به مقدار دو رکعت یا کمتر، وقت باقی مانده باشد، باید نماز عصر را بخواند (و نماز ظهر را قضا نماید).
عدول (برگرداندن نیّت) از نماز بعدی به نماز قبلی جایز است بر خلاف عکس (که عدول از نماز قبلی به نماز بعدی جایز نیست) بنابراین اگر نماز ظهر یا مغرب را شروع کرده و در اثنای آن معلوم شود که آنها را خوانده است، نمی‌تواند به نماز بعدی (عشا یا عصر) عدول نماید، بر خلاف جایی که خیال می‌کرده نماز اول را خوانده و شروع در نماز دوم نماید و در اثنا، خلاف آن معلوم شود (که آن را نخوانده است) که باید به نماز اول - در صورتی که محل عدول باقی باشد - عدول نماید.
• قصد اقامه وسط نماز ظهر در وقت اختصاصی عصر
اگر شخص مسافر به مقدار خواندن چهار رکعت، وقت داشته باشد و مثلًا شروع به نماز ظهر نماید و در اثنای نماز قصد اقامت کند، نمازش باطل است و نمی‌تواند عدول به نماز بعدی (عصر) نماید، پس باید آن را رها کرده و نماز بعدی را شروع کند. چنان که در همین فرض، وقتی که قصد اقامت داشته و شروع در نماز بعدی بنماید سپس (در اثنای آن) از قصد اقامتش برگردد، عدول به نماز اول مشکل است.
بیرون رفتن از
حرم مکه و
مدینه ، پس از بلند شدن روز و پیش از گزاردن ظهرین
مکروه است.
الشیعة، ج۱۳، ص۲۸۶.
جمع بین ظهرین در عرفات با یک اذان و دو اقامه مستحب است.
مستحب است نبرد پس از زوال و گزاردن ظهرین آغاز گردد.
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۲۷۴، برگرفته از مقاله«ظهرین».
• ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
