طه (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طه (به فتح طاء و کسر هاء، یا به کسر هر دو، یا به فتح هر دو)، از
واژگان قرآن کریم، و از
حروف مقطعه قرآن که درباره خواندن این دو حرف و معنای آنها اقوال و گفتگوهای زیاد هست؛ بعضی آن‌را به فتح طاء و کسر هاء، بعضی به کسر هر دو، و بسیاری به فتح هر دو خوانده‌اند، و طبق نقل بعضی، طاء مختصر کلمه طور و هاء مختصر کلمه
هدایت است و این دو حرف نماینده تمام مطالب
سوره طه می‌باشد.
طه در
تفسیر الکشاف گوید: ابوعمرو طاء را با تفخیم و هاء را با اماله خوانده... بقیّه هر دو را با اماله (طاها) خوانده‌اند.
درباره خواندن این دو حرف و معنای آنها اقوال و گفتگوهای زیاد هست، بعضی آن‌را به فتح طاء و کسر هاء، بعضی به کسر هر دو، و بسیاری به فتح هر دو خوانده‌اند. به نظر صاحب کتاب
دیوان دین، طاء مختصر کلمه طور و هاء مختصر کلمه هدایت است و این دو حرف نماینده تمام مطالب سوره طه می‌باشد، و این کلمه عنوان این سوره است، عنوانی کزان بهتر و جامع‌تر و مانع‌تر نیست، و گفته: موضوع سوره، داستان پیغمبری
موسی (علیه‌السّلام) است و
کوه طور و هدایت شدن وی به جانب آتش که از قلّه طور به نظر آورد، بعد از آن به طور رفت و
خدا با او سخن گفت، به جانب
فرعون هدایت شد تا او را هدایت کند...
(طه • ما اَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقی) (طه • ما
قرآن را بر تو نازل نكرديم كه خود را سخت به زحمت بيفكنى!.)
در
مجمع البیان فرموده: روایت است
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) یکی از دو پایش را در
نماز بلند نگه می‌داشت تا رنجش بیشتر باشد خدا نازل فرمود:
(طه • ما اَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقی) از آن به بعد هر دو پایش را به زمین گذاشت، این از
حضرت صادق (علیه‌السّلام) نقل است.
این نقل در تفسیر الکشاف نیز آمده است.
در
تفسیر المیزان از
تفسیر قمی از
امام باقر و
امام صادق (علیهما‌السّلام) نقل است که
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) چون نماز می‌خواند بر انگشتان دو پایش می‌ایستاد تا ورم کردند، خداوند نازل فرمود: «طه (بلغت طیّ یا محمد) ما اَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقی • اِلَّا تَذْکِرَةً لِمَنْ یَخْشی»
فرموده در
اصول کافی و
الاحتجاج و
الدر المنثور نیز نظیر این منقول است.
ناگفته نماند: اگر طه نام آن حضرت باشد تسمیه از جانب خداست، وگرنه قبلا چنین نامی برای آن حضرت معلوم نبود و باید دید این لفظ چه معنائی دارد که خدا آن حضرت را با آن نامیده و اگر اشاره به طور و هدایت باشد، می‌شود گفت: منظور آن است، ای رسول حق طور و هدایت موسی را ببین که چطور بالاخره موسی موفق شد، بدان که قرآن برای مشقت تو نیست بلکه تذکاری است، تو هم بالاخره در ترویج آن موفق خواهی بود. بقیه مطلب در «عسق» است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «طه»، ج۴، ص۲۴۱-۲۴۰.
