ضَنّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضَنّ (به فتح ضاد و تشدید نون) از
واژگان نهج البلاغه به معنای
بخل است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره جریان تحکیم و بی‌یاور ماندن بعد از
بیعت ابو‌بکر و... از این واژه استفاده نموده است.
این ماده هفت بار در «
نهج‌البلاغه» آمده است.
ضَنّ به معنای
بخل آمده است.
«ضنین» یعنی
بخیل.
راغب گوید:
بخل به چیز نفیس را «ضَنّه» گویند.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۳۵۲ فرموده است:
«مَنْ ضَنَّ بِعِرْضِهِ فَلْيَدَعِ الْمِراءَ.» «هر که به آبروی خود
بخیل است و نمی‌خواهد از دست برود
مجادله در کار ناحق را ترک کند.»
درباره جریان تحکیم که بعد از دومة الجندل، حیله
معاویه و
عمرو بن عاص آشکار شد فرمود:
«وَ قَدْ كُنْتُ أَمَرْتُكُمْ في هذِهِ الْحُكومَةِ ... فَأَبَيْتُمْ عَلَيَّ ... حَتَّى ارْتابَ النّاصِحُ بِنُصْحِهِ، وَ ضَنَّ الزَّنْدُ بِقَدْحِهِ.» «امّا شما همانند مخالفان جفاكار، و نافرمانان پيمان شكن امتناع ورزيديد؛ تا به آنجا كه نصيحت كننده در پند خويش گويا به ترديد افتاد، و از پند و اندرز خوددارى نمود.»
«
چخماق: آتش افروختن
بخل ورزید. مشروح آن در «زند» گذشت.
درباره بی‌یاور ماندن بعد از بیعت ابو بکر فرموده است:
«فَضَنِنْتُ بِهمْ عَنِ المَوْتِ، وَ أَغْضَيْتُ عَلَى القَذَى.» «دیدم جز اهل بیتم یاوری
ندارم، بر مردن آنها
بخل ورزیدم و بر خاشاک چشمم
صبر کردم.»
این ماده هفت بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ضن»، ج۲، ص۶۶۷.
