ضَعُفَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضَعُفَ:
(ضَعُفَ الطّالِبُ وَ الْمَطْلوبُ) ضَعُفَ از ماده «ضعف» به معنى «سست و ناتوان شدن» است.
آيه مورد بحث درباره معبودانى كه از يک مگس ضعيف‌ترند سخن مى‌گويد و
قرآن با يک مثال قضيه را روشن مى‌كند، مى‌فرمايد:«...و هرگاه مگس چيزى از آن‌ها بربايد نمى‌توانند آن را بازپس گيرند، هم اين طلب‌كنندگان و عابدان، ضعيف و ناتوان هستند و هم آن مطلوبان و معبودان...». قرآن مجيد اين صحنه را عنوان قرار داده و براى ضعف و ناتوانى بت‌ها و سستى منطق مشركان از آن بهره‌گيرى مى‌كند، مى‌گويد شما خوب نگاه كنيد ببينيد معبودهايتان چگونه زيردست و پاى مگس‌ها قرار گرفته‌اند و قادر به كمترين دفاع از خود نيستند، اين چه معبودهاى بى‌عرضه و بى‌ارزشى هستند كه شما حل مشكلات خود را از آن‌ها مى‌خواهيد!
به موردی از کاربرد ضَعُفَ در قرآن، اشاره می‌شود:
(يا أَيُّها النّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فاسْتَمِعوا لَهُ إِنَّ الَّذينَ تَدْعونَ مِن دونِ اللَّهِ لَن يَخْلُقوا ذُبابًا وَ لَوِ اجْتَمَعوا لَهُ وَ إِن يَسْلُبْهُمُ الذُّبابُ شَيْئًا لّا يَسْتَنقِذوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطّالِبُ وَ الْمَطْلوبُ) (اى مردم! مَثَلى زده شده است، به آن گوش فرا دهيد كسانى را كه غير از خدا مى‌خوانيد و پرستش مى‌كنيد، هرگزنمى‌توانند مگسى بيافرينند، هر چند براى اين كار دست به دست هم دهند و هرگاه مگس چيزى از آن‌ها بربايد، نمى‌توانند آن را بازپس گيرند. هم طلب‌كننده ناتوان است و هم طلب شونده هم عابدان و هم معبودان.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: مقتضاى مقام اين است كه مراد از طالب آلهه باشد كه بت‌پرستان آن‌ها را مى‌خوانند، چون فرض اين است كه مگس چيزى از آلهه ربوده باشد و آلهه قادر بر پس گرفتن آن نباشند و نيز طالب خلقت پشه‌اى باشند و آلهه توانايى چنين كارى را نداشته باشند و نيز مطلوب مگس باشد كه مطلوب آلهه است يا براى خلق كردن و يا پس گرفتن چيزى كه ربوده. اين جمله نهايت درجه ضعف بت‌ها را مى‌رساند، چون در اين جمله ضعف بت‌ها به حدى كه از ضعيف‌ترين حيوانات در نظر مردم ضعيف‌تر باشد اثبات گرديده.
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ضَعُفَ»، ج۲، ص۶۶۹.
