ضَرْس (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضَرْس (به فتح ضاد) به معنای به دندان گرفتن و با دندان گزیدن و
ضِرْس (به کسر ضاد) از
واژگان نهج البلاغه است که به معنای دندان است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در
بنی‌امیه و جاهل عالم‌نما و ... از این واژه استفاده نموده است.
این ماده هفت بار در «
نهج‌البلاغه» آمده است.
ضِرْس به معنای دندان آمده است.
ضَرْس به معنای به دندان گرفتن با دندان گزیدن آمده است.
جمع آن
ضروس و
اضراس آمده است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره جاهل عالم‌نما فرموده است:
«لَمْ يَعَضَّ عَلَى العِلْمِ بِضِرْس قاطِع.» «بر علم دندان نگذاشته» دندان برنده اشاره است به این‌که
علم و
یقین کامل ندارد، از اینجا گفته‌اند: آن سخن را به
ضرس قاطع گفت.
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره بنى‌اميّه فرموده است:
«كالنّابِ الضَّروسِ.» «
شتر بدخلق که با دندان می‌گزد.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۱۹۹ درباره
رجعت فرموده است:
«لَتَعْطِفَنَّ الدُّنْيا عَلَيْنا بَعْدَ شِماسِها عَطْفَ الضَّروسِ عَلَى وَلَدِها.» «حتما
دنیا به ما
اهل‌بیت بعد از سر کشیش بر می‌گردد مانند برگشتن
ناقه گزنده به فرزندش.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در مقام
نصیحت فرموده است:
«فَقَدْ جَرَّبْتُمُ الاْمورَ وَ ضَرَّسْتُموها.» «کارها را
تجربه کردید و به دندان گرفتید.»
این ماده هفت بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ضرس»، ج۲، ص۶۶۰.
