ضنّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضَنّ (به فتح ضاد و تشدید نون) از
واژگان نهج البلاغه به معنای بخل است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره جریان تحکیم و بی‌یاور ماندن بعد از بیعت
ابو‌بکر و... از این واژه استفاده نموده است.
ضَنّ به معنای بخل آمده است. «ضنین» یعنی بخیل.
راغب گوید: بخل به چیز نفیس را «ضَنّه» گویند.
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۳۶۲ فرموده است:
«مَنْ ضَنَّ بِعِرْضِهِ فَلْيَدَعِ الْمِرَاءَ» «هر که به آبروی خود بخیل است و نمی‌خواهد از دست برود
مجادله در کار ناحق را ترک کند.»
(شرح‌های خطبه:
)
درباره جریان تحکیم که بعد از دومة الجندل، حیله
معاویه و
عمرو بن عاص آشکار شد فرمود:
«وَقَدْ كُنْتُ أَمَرْتُكُمْ في هذِهِ الْحُكُومَةِ... فَأَبَيْتُمْ عَلَيَّ... حَتَّى ارْتَابَ النَّاصِحُ بِنُصْحِهِ، وَضَنَّ الزَّنْدُ بِقَدْحِهِ» (امّا شما همانند مخالفان جفاكار، و نافرمانان
پیمان شکن امتناع ورزيديد؛ تا به آنجا كه نصيحت كننده در پند خويش گويا به ترديد افتاد، و از پند و اندرز خوددارى نمود.)
«
چخماق: آتش افروختن بخل ورزید. مشروح آن در «زند» گذشت.
(شرح‌های خطبه:
)
درباره بی‌یاور ماندن بعد از بیعت ابو بکر فرموده است: دیدم جز اهل بیتم یاوری ندارم، بر مردن آنها بخل ورزیدم و بر خاشاک چشمم
صبر کردم.
«فَضَنِنْتُ بِهمْ عَنِ المَوْتِ، وَأَغْضَيْتُ عَلَى القَذَى» (شرح‌های خطبه:
)
این ماده هفت بار در «
نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ضن»، ج۲، ص۶۶۷.
