ضریبه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضریبه به دو معنای مال معین پرداختی توسط
برده به مولا و
مالیات می‌باشد.
ضریبه به معنای اول، مالی معین است که مولا بر
برده خویش مقرر می‌کند که به صورت روزانه یا زمانی معین همچون هر ماه یا هر سال از درآمد
کسب خود به مولا بپردازد و افزون بر آن از آنِ خود او باشد.
مقدار افزون بر ضریبه را که
برده به دست می‌آورد «فاضل ضریبه» گویند.
عنوان یاد شده در باب
تجارت و
نکاح به کار رفته است.
مولا می‌تواند با
برده کاسب و
بازرگان خود قرار داد ببندد؛ بدین گونه که
برده هر روز یا زمان معینی از درآمد حاصل، مبلغی معین به مولا بدهد و باقی‌مانده از آنِ خود او باشد. در این صورت، اگر مقدار باقی‌مانده کفاف
نفقه و خرجی
برده را ندهد، مولا باید آن را کامل کند.
آیا جایز است مولا
برده را بر انعقاد چنین قراردادی مجبور کند؟ مسئله اختلافی است؛ لیکن
برده نمی‌تواند مولا را بر این کار مجبور نماید؛ چنان که جایز نیست مولا ضریبه را افزون‌تر از حاصل
کسب برده قرار دهد یا باقی‌مانده کمتر از مقدار نفقه
برده باشد، مگر آن‌که مولا خود نفقه او را بپردازد.
بنابر قول مشهور که بر آن ادعای
اجماع نیز شده است
برده نمی‌تواند مالک چیزی شود؛
لیکن برخی فاضل ضریبه را استثنا کرده و
برده را مالک آن دانسته‌اند.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۱۴۶، برگرفته از مقاله«ضریبه».
