ضامِر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضامِر (به کسر میم) از
واژگان قرآن کریم به معنای مرکب لاغر که راه رفتن لاغرش کرده است.
ضامر مرکب لاغر که راه رفتن لاغرش کرده است.
عبارت
مجمع البیان چنین است:
«الضَّامِرُ: الْمَهْزُولُ اَضْمَرَهُ السَّیْرُ» راغب اصفهانی گوید: اسب کم گوشت که در اثر کار کم گوشت شده است نه از لاغری.
این کلمه به اسب اختصاص ندارد بلکه به
اسب و
شتر هر دو گفته می‌شود، چنان‌که در
اقرب الموارد آمده است.
به ملاحظه معنی کلمه شاید به هر لاغر گفته شود.
به موردی از
ضامر که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ اَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَاْتُوکَ رِجالًا وَ عَلی کُلِ ضامِرٍ یَاْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ.) «در میان مردم به حج اعلام و ندا کن می‌آیند، به سوی تو پیاده و بر مرکبان سبک و لاغر که از راه‌های دور آیند.»
(یَاْتِینَ) راجع به
(کُلِّ ضامِرٍ) و صفت آن است و از
امام صادق (علیه‌السّلام) نقل شده که «یَاْتُونَ» قرائت فرموده‌اند، در آن صورت راجع به
(النَّاسِ)است.
به موردی که در نهج البلاغه به کار رفته است، اشاره می شود:
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) می‌فرماید:
«اَسْهِرُوا عُیُونَکُمْ وَ اَضْمِرُوا بُطُونَکُمْ.» چشمانتان را بی‌خواب، شکم‌هایتان را لاغر کنید. (کم طعام بخورید.)
این کلمه فقط یک‌بار در قرآن آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ضامر»، ج۴، ص۲۰۰.
