ضابطه فقهی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضابطه فقهی ملاک کلّی فقهی می‌باشد.
در برخی کتاب‌های نگاشته شده در
قواعد فقهی هنگام بحث از قاعده فقهی از عنوانی دیگر با نام ضابطه فقهی نام برده شده است. برخی در تفاوت دو عنوان یاد شده گفته‌اند:قاعده فقهی از نظر گستره اعم از ضابطه فقهی است؛ بدین معنا که ضابطه فقهی اختصاص به یک باب مثلا
طهارت دارد؛ اما قاعده فقهی ابواب متعدد را پوشش می‌دهد.
برخی تفاوت یاد شده را نپذیرفته و به جای آن، دو تفاوت دیگر ذکر کرده‌اند:
ضابطه فقهی قضیه‌ای است که ملاک و شرایط موضوع را بیان می‌کند، مانند آن‌که
فقها از جمله
محرمات احرام ،
صید خشکی را ذکر کرده‌اند و در بیان ضابطه خشکی یا دریایی بودن
حیوان گفته‌اند:حیوانی که در
آب تخم می‌گذارد و جوجه‌اش در آب به دنیا می‌آید، دریایی به شمار می‌رود و یا در صحّت
شرط ضمن عقد گفته‌اند:ضابطه صحّت شرط، عدم مخالفت آن با
کتاب و
سنّت است. مقصود از ضابطه در هر دو مثال، معیار و ملاک است نه قاعده فقهی.
مستند ضابطه فقهی لازم نیست
شرع باشد. بسیاری از ضوابط ذکر شده در
فقه از عرف گرفته شده‌اند.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۱۲۸، برگرفته از مقاله«ضابطه فقهی».
