صُبْح (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صُبْح (به ضم صاد و سکون باء) از
واژگان قرآن کریم به معنای اول روز یا
فجر است.
همچنین
اِصباح (به کسر الف) به معنای صبح است.
اَصباح (به فتح الف) جمع صبح است.
مشتقات
صُبْح که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
صَباحُ (به فتح صاد) به معنی اول صبح؛
الْاِصْباحِ (به کسر الف و سکون صاد) به معنای صبح؛
مُصْبِحِینَ (به سکون صاد و کسر باء) اسم فاعل به معنای کسانی که وارد صبح می‌شوند، است.
صُبْح به عقیده
راغب اصفهانی صبح و صباح هر دو اول روز و وقت پیدا شدن سرخی آفتاب در
افق است.
اقرب الموارد صباح را اول روز و صبح را فجر یا اول روز گفته است.
در
قاموس المحیط نیز دو احتمال می‌دهد.
در
الصحاح فقط فجر گفته است.
به نظر می‌آید قول دوم درست‌تر باشد تا صبح و صباح مترادف نباشند.
به مواردی از
صُبْح که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(اِنَّ مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ اَ لَیْسَ الصُّبْحُ بِقَرِیبٍ) (...موعد آنها صبح است؛ آيا صبح نزديک نيست؟!)
(وَ الصُّبْحِ اِذا اَسْفَرَ) «قسم به صبح آن‌گاه که آشکار شود.»
(وَ الصُّبْحِ اِذا تَنَفَّسَ) «سوگند به صبح آن‌گاه که وسعت گیرد.»
(فَاِذا نَزَلَ بِساحَتِهِمْ فَساءَ صَباحُ الْمُنْذَرِینَ) «چون عذاب به ساحت و محیط‌شان نازل گردد روز انذار شدگان ناگوار خواهد بود.»
(فالِقُ الْاِصْباحِ وَ جَعَلَ اللَّیْلَ سَکَناً) «شکافنده صبح است و شب را محل سکون و آرامش قرار داد.»
اِصباح به کسر اول، مصدر است به معنی صبح نیز آمده است.
اِصباح در آیه به معنی صبح است. بعضی آن را اَصباح به فتح اول خوانده‌اند که جمع صبح است.
«آن‌گاه که وارد صبح می‌شدند صیحه آنها را گرفت.»
مُصبِح اسم فاعل بوده، یعنی آن‌که وارد وقت صبح می‌شود.
لفظ
صباح و
اِصباح در قرآن فقط یک بار آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «صبح»، ج۴، ص۱۰۴.
