• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صَوْب (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: صَوْب (مفردات نهج البلاغه (جلد ۲))
مقالات مرتبط: صَوْب (مفردات‌قرآن).


صَوْب (به فتح صاد و سکون واو) از واژگان نهج البلاغه به معنای نزول و قصد است. این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به کار رفته است؛ مانند: اِصابَه (به کسر الف و فتح باء) به معنای درک، یافتن، طلب و اراده و مُصیْبَت (به ضم میم و فتح باء) به معنای بلیّه و گرفتاری است که به انسان‌ می‌رسد و صَواب (به فتح صاد) به معنای حق و درست آمده است. حضرت علی (علیه‌السلام) درباره وصف حق و قیام کنندگان در راه خدا و ... از این واژه استفاده نموده است.


صَوْب
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۵۰۶.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۱۰۲.    
به معنای نزول و قصد آمده است.
[۳] فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۷، ص۱۶۶.    
[۴] جوهری، ابونصر، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیة، ج۱، ص۱۶۴.    
«صَابَ المَطَرُ صَوْباً و انْصَابَ»
[۵] زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۱۵۳.    
و نیز «صابَ السهمُ نحو الرَّميّة يُصوبُ صَيْبُويَةً (اذا قَصَدَ)»
[۶] فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۷، ص۱۶۶.    
[۷] زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۱۵۳.    

اِصابَه به معنای درک کردن و یافتن و طلب و اراده آمده است.
[۸] زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۱۵۳.    

مُصیْبَه به معنای بلیّه و گرفتاری که به انسان می‌رسد آمده است گوئی انسان را قصد کرده است.
[۹] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۱۰۱.    

صَواب به معنای حق و درست آمده است یعنی آنچه حقیقت را درک کرده است.
[۱۰] زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۱۵۳.    
[۱۱] جوهری، ابونصر، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیة، ج۱، ص۱۶۵.    
[۱۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۱۰۲.    
[۱۳] فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۷، ص۱۶۶.    


• امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره آن کسی که در راه خدا با شمشیر قیام کرده فرموده است:«فَذلِكَ الَّذِي أَصَابَ سَبيلَ الْهُدَى، وَقَامَ عَلَى الطَّريق، وَنَوَّرَ فِي قَلْبِهِ الْيَقِينُ»
[۱۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۷۰، حکمت ۳۶۳.    
[۱۵] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۴۳، حکمت ۳۷۳.    
[۱۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۴۱، حکمت ۳۷۳.    
[۱۷] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۳۰۵.    
«او همان‌ است‌که راه هدایت را درک کرده و بر راه راست ایستاده و یقین در قلبش نور گذاشته است.» «مصاب» مصدر و اسم مفعول هر دو آمده است
• امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره حق فرموده است:«إِذَا ازْدَحَمَ الْجَوَابُ خَفِيَ الصَّوَابُ»
[۱۸] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۲۹، حکمت ۲۳۴.    
[۱۹] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۲۰۷، حکمت ۲۴۳.    
[۲۰] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۱۱، حکمت ۲۴۳.    
[۲۱] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۷۶.    
«چون جوابها متشابه شد، حق پنهان می‌ماند.»

این ماده موارد زیادی در «نهج البلاغه» آمده است. مانند:
«فَالْمُتَّقُونَ... مَنْطِقُهُمُ الصَّوَابُ وَمَلْبَسُهُمُ الاْقْتِصَادُ»
[۲۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۷۸، خطبه۱۹۳.    
[۲۳] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۸۵، حکمت ۱۹۱.    
[۲۴] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۰۳، حکمت ۱۹۳.    
[۲۵] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۳۲.    
(گفتارشان راست، پوشش آنان میانه روی)
[۲۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۷۳، خطبه ۱۹۳.    

«وَاعْلَمْ، أَنَّ الاِْعْجَابَ ضِدُّ الصَّوَابِ وَآفَةُ الاَْلْبَابِ»
[۲۷] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۴۰، حکمت ۳۱.    
[۲۸] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۵۱، نامه ۳۲.    
[۲۹] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۹۷، نامه ۳۱.    
[۳۰] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۸۴.    
(بدان كه عجب و غرور، ضدّ صواب و راستى، و آفت عقل است.)
[۳۱] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۲۱، نامه ۳۱.    


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۵۰۶.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۱۰۲.    
۳. ↑ فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۷، ص۱۶۶.    
۴. ↑ جوهری، ابونصر، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیة، ج۱، ص۱۶۴.    
۵. ↑ زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۱۵۳.    
۶. ↑ فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۷، ص۱۶۶.    
۷. ↑ زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۱۵۳.    
۸. ↑ زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۱۵۳.    
۹. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۱۰۱.    
۱۰. ↑ زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۱۵۳.    
۱۱. ↑ جوهری، ابونصر، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیة، ج۱، ص۱۶۵.    
۱۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۱۰۲.    
۱۳. ↑ فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۷، ص۱۶۶.    
۱۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۷۰، حکمت ۳۶۳.    
۱۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۴۳، حکمت ۳۷۳.    
۱۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۴۱، حکمت ۳۷۳.    
۱۷. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۳۰۵.    
۱۸. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۲۹، حکمت ۲۳۴.    
۱۹. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۲۰۷، حکمت ۲۴۳.    
۲۰. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۱۱، حکمت ۲۴۳.    
۲۱. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۷۶.    
۲۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۷۸، خطبه۱۹۳.    
۲۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۸۵، حکمت ۱۹۱.    
۲۴. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۰۳، حکمت ۱۹۳.    
۲۵. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۳۲.    
۲۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۷۳، خطبه ۱۹۳.    
۲۷. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۴۰، حکمت ۳۱.    
۲۸. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۵۱، نامه ۳۲.    
۲۹. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۹۷، نامه ۳۱.    
۳۰. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۸۴.    
۳۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۲۱، نامه ۳۱.    


قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صوب»، ج۲، ص۶۵۰.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 234 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 31 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 363 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 193 نهج البلاغه
جعبه ابزار