• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صوب (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: صوب (مفردات‌قرآن).


صَوْب (به فتح صاد و سکون واو) از واژگان نهج البلاغه به معنای نزول و قصد است. این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به کار رفته است؛ مانند: اِصابَه (به کسر الف و فتح باء) به معنای درک، یافتن، طلب و اراده و مُصیْبَت (به ضم میم و فتح باء) به معنای بلیّه و گرفتاری است که به انسان‌ می‌رسد و صَواب (به فتح صاد) به معنای حق و درست آمده است. حضرت علی (علیه‌السلام) درباره وصف حق و قیام کنندگان در راه خدا و ... از این واژه استفاده نموده است.



صَوْب به معنای نزول و قصد آمده است. «صَابَ المَطَرُ صَوْباً و انْصَابَ» و نیز «صابَ السهمُ نحو الرَّميّة يُصوبُ صَيْبُويَةً (اذا قَصَدَ)»
اِصابَه به معنای درک کردن و یافتن و طلب و اراده آمده است.
مُصیْبَه به معنای بلیّه و گرفتاری که به انسان می‌رسد آمده است گوئی انسان را قصد کرده است.
صَواب به معنای حق و درست آمده است یعنی آنچه حقیقت را درک کرده است.


• امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره آن کسی که در راه خدا با شمشیر قیام کرده فرموده است:«فَذلِكَ الَّذِي أَصَابَ سَبيلَ الْهُدَى، وَقَامَ عَلَى الطَّريق، وَنَوَّرَ فِي قَلْبِهِ الْيَقِينُ» «او همان‌ است‌که راه هدایت را درک کرده و بر راه راست ایستاده و یقین در قلبش نور گذاشته است.» «مصاب» مصدر و اسم مفعول هر دو آمده است
• امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره حق فرموده است:«إِذَا ازْدَحَمَ الْجَوَابُ خَفِيَ الصَّوَابُ» «چون جوابها متشابه شد، حق پنهان می‌ماند.»


این ماده موارد زیادی در «نهج البلاغه» آمده است. مانند:
«فَالْمُتَّقُونَ... مَنْطِقُهُمُ الصَّوَابُ وَمَلْبَسُهُمُ الاْقْتِصَادُ» (گفتارشان راست، پوشش آنان میانه روی)
«وَاعْلَمْ، أَنَّ الاِْعْجَابَ ضِدُّ الصَّوَابِ وَآفَةُ الاَْلْبَابِ» (بدان كه عجب و غرور، ضدّ صواب و راستى، و آفت عقل است.)


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۵۰۶.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۱۰۲.    
۳. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۷، ص۱۶۶.    
۴. جوهری، ابونصر، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیة، ج۱، ص۱۶۴.    
۵. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۱۵۳.    
۶. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۷، ص۱۶۶.    
۷. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۱۵۳.    
۸. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۱۵۳.    
۹. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۱۰۱.    
۱۰. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۱۵۳.    
۱۱. جوهری، ابونصر، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیة، ج۱، ص۱۶۵.    
۱۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۱۰۲.    
۱۳. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۷، ص۱۶۶.    
۱۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۷۰، حکمت ۳۶۳.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۴۳، حکمت ۳۷۳.    
۱۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۴۱، حکمت ۳۷۳.    
۱۷. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۳۰۵.    
۱۸. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۲۹، حکمت ۲۳۴.    
۱۹. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۲۰۷، حکمت ۲۴۳.    
۲۰. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۱۱، حکمت ۲۴۳.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۷۶.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۷۸، خطبه۱۹۳.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۸۵، حکمت ۱۹۱.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۰۳، حکمت ۱۹۳.    
۲۵. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۳۲.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۷۳، خطبه ۱۹۳.    
۲۷. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۴۰، حکمت ۳۱.    
۲۸. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۵۱، نامه ۳۲.    
۲۹. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۹۷، نامه ۳۱.    
۳۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۸۴.    
۳۱. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۲۱، نامه ۳۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صوب»، ج۲، ص۶۵۰.    






جعبه ابزار