• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صفا و مروه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: مروه (مفردات‌قرآن)، صَفا و مروه (لغات‌قرآن)، صفا و مروه (مقالات مرتبط).


صفا و مروه، دو کوه معروف در مکّه می باشد.


صفا و مروه نام دو کوه کوچک، متصل به مسجد الحرام است. صفا در قسمت جنوبی مسجد الحرام و مروه در ناحیه شمال شرقی آن قرار دارد. فاصله میان این دو کوه که « مسعی » نام دارد ۵/ ۳۹۴ متر است. صفا و مروه در گذشته بزرگ‌تر و بلندتر بوده اند، لیکن به مرور زمان و در پی توسعه مسجد الحرام از حجم و ارتفاع آن‌ها کاسته شده است. هم اکنون ارتفاع صفا حدود هشت متر است. از مروه نیز قسمت کمی باقی‌مانده بود که در سال ۱۳۷۴ (ه. ش) با هدف گسترش محدوده دور زدن سعی کنندگان، آن را هم برداشته و در انتهای آن دری به بیرون گشوده‌اند و از مروه تنها نشانه‌ای باقی‌مانده است
[۱] آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۵ ۱۰۸.    
[۲] راهنمای حرمین شریفین، ج۱، ص۲۱۷ ۲۱۸.


در قرآن کریم به نام این دو کوه تصریح و از آن دو به عنوان شعائر الهی یاد شده است
[۳] بقره/سوره۲، آیه۱۵۸.    
از احکام مرتبط با آن در باب حج سخن گفته‌اند.

سعی بین صفا و مروه، یعنی هفت بار پیمودن مسافت میان آن دو از واجبات و ارکان حج و عمره است.
[۴] مسالک الافهام، ج۲، ص۳۵۹.    
[۵] جواهر الکلام، ج۱۹، ص۴۲۹ ۴۳۱.    

از آداب سعی آن است که حج گزار پیش از سعی برکوه صفا بالا رود، به گونه‌ای که کعبه را ببیند و سپس به رکن حجرالاسود رو کند و دعاهای وارد شده را بخواند
[۶] الحدائق الناضرة، ج۱۶، ص۲۶۰ ۲۶۲.    
[۷] جواهر الکلام، ج۱۹، ص۴۱۳ ۴۱۴.    

طول دادن وقوف بر صفا مستحب است
[۸] جواهر الکلام، ج۱۹، ص۴۱۵ ۴۱۷.    
و بنابر آنچه در روایات آمده، از آثار آن زیاد شدن مال و ثروت می‌باشد
[۹] وسائل الشیعة، ج۱۳، ص۴۷۹.    

به تصریح برخی، برداشتن سنگ از صفا و مروه جایز نیست و اگر کسی بردارد واجب است آن را به جایش برگرداند
[۱۰] مناسک حج (مراجع)، ج۱، ص۴۹۶.


۳.۱ - دیدگاه فقهی امام خمینی

ازآنجاکه در حج و عمره «بعد از دو رکعت (نماز) طواف، سعی بین صفا و مروه واجب است. و واجب است که هفت شوط باشد که از صفا تا مروه یک شوط است، و از مروه تا صفا شوط دیگر. و واجب است از صفا شروع و به مروه ختم شود.»
[۱۱] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۶۲، کتاب الحج، القول فی السعی، مسالة ۱.    
پس «مراد از سعی آن است که از کوه صفا برود به مروه و از مروه برگردد به صفا»
[۱۲] موسوعة الامام الخمینی، ج۳۱، مناسک حج، ص۱۶۸، مساله ۲.    
و «اگر برعکس سعی کند باطل است، و (اگر برعکس کرد) هرجا متوجه شد واجب است اعاده کند و لو اینکه در بین سعی باشد.»
[۱۳] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۶۲، کتاب الحج، القول فی السعی، مسالة ۱.    
و «بنابر احتیاط (واجب) باید شروع کردن به سعی از جزء اول صفا باشد و اگر روی بعضی از پلّه‌های کوه صفا برود و شروع نماید کفایت می‌کند، و واجب است که در جزء اول مروه‌ ختم شود و روی بعضی از پلّه‌ها رفتن کفایت می‌کند. و پیاده و سواره سعی نمودن جایز است و افضل آن است که پیاده باشد.»
[۱۴] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۶۲، کتاب الحج، القول فی السعی، مسالة ۲.    
و «واجب است در وقت رفتن به‌طرف مروه متوجه به آن‌جا، و وقت رفتن رو به صفا متوجه به آن باشد، پس اگر عقب عقب برود یا پهلو را به‌طرف صفا یا مروه کند و برود باطل است، لکن نگاه‌کردن به چپ و راست بلکه گاهی به پشت سر اشکال ندارد.»
[۱۵] موسوعة الامام الخمینی، ج۳۱، مناسک حج، ص۱۶۹، مساله ۱۳.    
و این وجوب «وضعی است.»
[۱۶] موسوعة الامام الخمینی، ج۳۱، مناسک حج، ص۱۷۵، سؤال ۱۶.    
‌ همچنین «واجب است که سعی، از راه متعارف باشد پس انحراف زیاد از راه متعارف جایز نیست. بلی سعی کردن از طبقه فوقانی یا از طبقه تحتانی - با فرض اینکه چنین طبقه‌ای احداث شود - به شرط اینکه سعی بین دو کوه باشد - نه بالا یا پایین آن‌ها - جایز می‌باشد. و احتیاط (مستحب) آن است که از راهی که قبل از احداث دو طبقه متعارف بوده سعی نماید.»
[۱۷] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۶۳، کتاب الحج، القول فی السعی، مسالة ۵.    
و «جایز است به جهت استراحت و رفع خستگی، نشستن یا خوابیدن بر صفا یا مروه، و همین‌طور جایز است نشستن یا خوابیدن بین آنها برای رفع خستگی و لازم نیست عذری داشته باشد بنابر اقوا.»
[۱۸] موسوعة الامام الخمینی، ج۳۱، مناسک حج، ص۱۶۹، مسالة ۱۴.    
هرچند بوی خوش بر محرم حرام است لیکن «استشمام عطری که در بازار عطرفروش‌ها بین صفا و مروه‌ است استثنا شده است، پس استشمام آن جایز است.»
[۱۹] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۴۴، کتاب الحج، القول فی تروک الاحرام، مسالة۱۲.    
و آوردن سنگ‌ «از صفا و مروه جایز نیست، و از مشعر مانع ندارد.»
[۲۰] موسوعة الامام الخمینی، ج۳۱، مناسک حج، ص۲۷۹، س۳۵.    


۱. ↑ آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۵ ۱۰۸.    
۲. ↑ راهنمای حرمین شریفین، ج۱، ص۲۱۷ ۲۱۸.
۳. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۵۸.    
۴. ↑ مسالک الافهام، ج۲، ص۳۵۹.    
۵. ↑ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۴۲۹ ۴۳۱.    
۶. ↑ الحدائق الناضرة، ج۱۶، ص۲۶۰ ۲۶۲.    
۷. ↑ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۴۱۳ ۴۱۴.    
۸. ↑ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۴۱۵ ۴۱۷.    
۹. ↑ وسائل الشیعة، ج۱۳، ص۴۷۹.    
۱۰. ↑ مناسک حج (مراجع)، ج۱، ص۴۹۶.
۱۱. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۶۲، کتاب الحج، القول فی السعی، مسالة ۱.    
۱۲. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۳۱، مناسک حج، ص۱۶۸، مساله ۲.    
۱۳. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۶۲، کتاب الحج، القول فی السعی، مسالة ۱.    
۱۴. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۶۲، کتاب الحج، القول فی السعی، مسالة ۲.    
۱۵. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۳۱، مناسک حج، ص۱۶۹، مساله ۱۳.    
۱۶. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۳۱، مناسک حج، ص۱۷۵، سؤال ۱۶.    
۱۷. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۶۳، کتاب الحج، القول فی السعی، مسالة ۵.    
۱۸. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۳۱، مناسک حج، ص۱۶۹، مسالة ۱۴.    
۱۹. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۴۴، کتاب الحج، القول فی تروک الاحرام، مسالة۱۲.    
۲۰. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۳۱، مناسک حج، ص۲۷۹، س۳۵.    


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، زیر نظر آیت‌الله محمود هاشمی‌شاهرودی، ج۵، ص۸۲، برگرفته از مقاله«صفا و مروه».    
• ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    


رده‌های این صفحه : آثار اسلامی مکه | اماکن | حج | دیدگاه های فقهی امام خمینی | سعی | فقه | مکه
جعبه ابزار