صدق الله العلی العظیم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تلاوت، از اصطلاحات قرآنی به معنای خواندن قرآن و
اندیشیدن در معانی آن گفته می‌شود. عبارت پایان تلاوت قرآن
صدق الله العلی العظیم و
صدق الله العظیم است که هر دوی این عبارت‌ها در روایات مورد تأیید واقع شده است،
اهل تسنن به عبارت صدق الله العظیم اکتفا کرده و غالب
شیعیان عبارت صدق الله العلی العظیم را در پایان تلاوت ذکر می‌کنند.
عبارتی که برای تأیید
کلام الهی، در پایان
قرائت قرآن گفته می‌شود «
صدق الله العلی العظیم» (راست گفت خدای بلندمرتبه و با عظمت) است.
طبق آن‌چه در «قاموس قرآن» در عبارت آمده است: واژه «علی» هشت بار
و «عظیم» شش مرتبه
وصف
خدای متعال در
قرآن کریم آمده است؛ که در دو مورد: «
و هو العلی العظیم؛
و او (خدا) بلندمرتبه و با عظمت است با هم آمده‌اند».
هر دو عبارت «
صدق الله العلی العظیم» و «
صدق الله العظیم» در پایان قرائت قرآن، پسندیده و مستحب است و روایاتی در تأیید هر دو لفظ وارد شده است، اما برخی تعصبات باعث شده تا شیعه و سنی هر کدام به یکی از این عبارات بسنده کنند:
۱. ممکن است اهل سنت، آوردن کلمه «العلی» را ترویج گرایش‌های غالیانه بدانند که امام علی (علیه‌السّلام) را خدا و یا همطراز خدا در نظر می‌گیرند، با آنکه این بهانه نادرستی است که با قبول چنین بهانه‌ای باید آیاتی چون «و هو العلی العظیم»
را از قرآن حذف کنیم!
۲. با آنکه هر دو عبارت در روایات شیعی وجود دارد، اما قاریان شیعی نیز در مقابل اصرار اهل سنت بر حذف این کلمه، تلاش در احیای آن دارند.
در این مورد
روایاتی رسیده است و ما به ذکر دو
روایت (که در
کتب حدیث شیعه ) رسیده است بسنده می‌کنیم.
«... فَاِذَا فَرَغَ مِنْ ذَلِکَ قَالَ وَ هُوَ مُسْتَقْبِلُ الْقِبْلَةِ- صَدَقَ اللَّهُ الْعَظِیمُ الَّذِی لا اِلهَ اِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ...» از
ابن عباس نقل شده که
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) به
امام علی (علیه‌السلام) دستور دادند تا به کفار،
یهودیان و
مسیحیان، برای دعوت به
اسلام نامه بنویسد؛ وقتی نامه به دست یهودیان رسید،
عبدالله بن سلام تصمیم گرفت به خدمت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) برسد و سؤالات مشکلی از
تورات، بپرسد، و در صورت شنیدن پاسخ صحیح
مسلمان شود؛ وقتی به حضور حضرت رسید، یکی از پرسش‌های او چنین بود: «به من
خبر بده آغاز و پایان
قرآن به چیست؟ حضرت پاسخ دادند:
«یابن سلام! ابتداؤه بسم الله الرحمن الرحیم و ختمه صدق الله العلی العظیم»؛ ابن سلام! آغاز
قرآن (
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ) و پایان آن (
صدق الله العلی العظیم) است».
در برخی چاپ‌های بحارالانوار
صدق الله العلی العظیم به‌صورت کامل
ذکر شده که نشانگر نقل
العلی در متن روایت است و در برخی چاپ‌های دیگر کلمه
العلی داخل کروشه قرار گرفته است
که نشانگر عدم نقل
العلی در روایت است.
روایتی است که مربوط به عمل «
ام داوود» است. این عمل، مجموعة عباداتی است که
امام صادق (علیه‌السّلام) سفارش کرده‌اند که در روز پانزدهم
رجب انجام گیرد. بخشی از این
عبادت، خواندن بعضی از سوره‌های قرآن است. امام صادق (علیه‌السّلام) به ام داوود فرمود؛ بعد از خواندن سوره‌ها در حالی که رو به
قبله هستی چنین بخوان:
«صدق الله العلی العظیم».
البته گفتار
امام (علیه‌السّلام) ادامه دارد و ما از نقل بقیة آن صرف نظر کردیم چون مربوط به بحث ما نیست.
از این روایت هم می‌توان استفاده کرد که خوب است
تلاوت قرآن را با ذکر «صدق الله العلی العظیم» به پایان رساند.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «اتمام تلاوت»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۲/۰۱/۲۷.
