صدع (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَدْع (به فتح صاد و سکون دال) از
واژگان قرآن کریم، به معنای شکافتن و صدیع به معنای
صبح است.
صَدْع به معنای شکافتن است. «صَدَعَهُ صَدْعاً: شَقَّهُ» چنانکه در
مجمع البیان ذیل
آیه ۴۳ سوره روم و در
المفردات و
الصحاح گفته است.
صدیع به معنی صبح است به اعتبار شکافته شدن.
•
(فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ وَ اَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکِینَ) یعنی (ماموریت خویش را آشکار کن و از
مشرکین اعراض نما.) آشکار کردن چیزی نوعی شکافتن است در
اقرب الموارد می‌گوید «صَدَعَ الْاَمْرَ: کَشَفَهُ».
•
(یَوْمَئِذٍ یَصَّدَّعُونَ) یعنی (آن روز مردم متفرق و پراکنده می‌شوند.) که آن شکافته شدن اجتماع است در مجمع البیان فرموده «تَصَدَّعَ الْقَوْمُ: تَفَرَّقُوا» همچنین است
(لَرَاَیْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ) یعنی (می‌دیدی که
کوه از
ترس خدا خاشع و شکاف بر دارنده است.)
•
(لا یُصَدَّعُونَ عَنْها وَ لا یُنْزِفُونَ) یعنی (از شراب بهشتی سر درد نمی‌گیرند و مست نمی‌گردند.) به عقیده
راغب اصفهانی سر درد را بطور استعاره صداع گویند، گوئی سر از درد شکافته می‌شود.
•
(وَ السَّماءِ ذاتِ الرَّجْعِ. وَ الْاَرْضِ ذاتِ الصَّدْعِ) صدع ظاهرا به معنی مفعول است. یعنی (
سوگند به
آسمان که بر گرداننده و زمینی که خاصیت شکافته شدن را دارد.) تا روئیدنی‌ها از آن بروید.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «صدع»، ج۴، ص۱۱۵.
