صال (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صال (به فتح صاد) از
واژگان نهج البلاغه به معنای حمله کردن، جهیدن، استطاله و
غلبه آمده است.
تَصاوُل (به فتح تاء و ضم واو) بين الاثنين است.
سيزده مورد از اين ماده در «نهج البلاغه» آمده است.
صال به معنای حمله کردن، جهیدن،
استطاله
و غلبه آمده است.
تَصاوُل بين الاثنين است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره
فتنه بعد از خود فرموده است:
«وَ صالَ الدَّهْرُ صيالَ السَّبُعِ الْعَقورِ وَ هَدَرَ فَنيقُ الْباطِلِ بَعْدَ كُظوم.» «روزگار مانند سگ‌ها حمله کرد و شتر باطل بعد از سکوت به فریاد آمد.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره غصب خلافت به دست
ابوبکر فرموده:
«أَما وَ الله لَقَدْ تَقَمَّصَها فُلانٌ وَ إِنَّهُ لَيَعْلَمُ أَنَّ مَحَلّیَ مِنها مَحَلُّ القُطْبِ مِنَ الرَّحا...وَ طَفِقْتُ أَرْتَئی بَيْنَ أَنْ أَصولَ بِيَد جَذّاءَ أَوْ أَصْبِرَ عَلَى طَخْيَة عَمْياءَ.» «
ابو
بکر لباس
خلافت را به تن کرد، با آن‌که شایستگی مرا می‌دانست... فکر می‌کردم که آیا با دستی قطع شده و بی‌کمک حمله کنم و یا بر ظلمت ظلمانی
صبر نماید.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده:
«احْذَروا صَوْلَةَ الْكَريمِ إذا جاعَ و اللَّئيمِ إذا شَبِعَ.» (بپرهيزيد از حمله بزرگوار، به هنگام نياز و گرسنگى و از حمله انسان پست به هنگام سيرى.)
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره
جهاد اصحاب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرموده:
«وَ لَقَدْ كانَ الرَّجُلُ مِنّا وَ الاْخَرُ مِنْ عَدُوِّنا يَتَصاولانِ تَصاوُلَ الْفَحْلَيْنِ يَتَخالَسانِ أَنْفُسَهُمَ أيُّهُما يَسْقی صاحِبَهُ كَأْسَ المَنونِ.» «در میدان جنگ مردی از ما و مردی از دشمنان مانند دو شتر نر به همدیگر حمله می‌کردند هر یک اختلاس روح دیگری را می‌طلبید که کدام به رفیقش شربت
مرگ را بخوراند.»
«وَ حَذِّرْهُ صَوْلَةَ الدَّهْرِ وَ فُحْشَ تَقَلُّبِ اللَّيالي وَ الاَْيّامِ.» (و از حملات روزگار و زشتی‌هاى گردش شب و روز بر حذرش‌دار!)
«وَ الدّامِغِ صَوْلاتِ الاَْضاليلِ كَما حُمِّلَ فَاضْطَلَعَ.» (و
صولت گمراهی‌ها را در هم شكست، همان‌طور كه با تمام
قدرت، سنگينى بار
رسالت را تحمّل كرد.)
این ماده سیزده بار در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صول»، ج۲، ص۶۵۳.
