صال (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صال یا
صَول (به فتح صاد) از
واژگان نهج البلاغه به معنای حمله کردن، جهیدن، استطاله و
غلبه آمده است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
فتنه بعد از خود و
غصب خلافت به
دست ابی‌بکر از این واژه استفاده نموده است.
صال یا
صَول به معنای حمله کردن، جهیدن،
استطاله
و غلبه آمده است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره فتنه بعد از خود فرموده است:
«وَ صالَ الدَّهْرُ صِيالَ السَّبُعِ الْعَقورِ، وَ هَدَرَ فَنيقُ الْباطِلِ بَعْدَ كُظوم.» «روزگار مانند سگ‌ها حمله کرد و
شتر باطل بعد از سکوت به فریاد آمد.»
(شرح‌های خطبه:
)
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره غصب خلافت به دست ابی‌بکر فرموده است:
«أَما وَ الله لَقَدْ تَقَمَّصَها فُلانٌ، وَ إِنَّهُ لَيَعْلَمُ أَنَّ مَحَلّيَ مِنها مَحَلُّ القُطْبِ مِنَ الرَّحا...وَ طَفِقْتُ أَرْتَئي بَيْنَ أَنْ أَصولَ بِيَد جَذّاءَ، أَوْ أَصْبِرَ عَلَى طَخْيَة عَمْياءَ.» «
ابو‌بکر لباس خلافت را به تن کرد، با آن‌که شایستگی مرا می‌دانست...
فکر می‌کردم که آیا با دستی
قطع شده و بی‌کمک حمله کنم و یا بر ظلمت ظلمانی
صبر نماید.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره
جهاد اصحاب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرموده است:
«وَ لَقَدْ كانَ الرَّجُلُ مِنّا وَ الاْخَرُ مِنْ عَدُوِّنا يَتَصاولانِ تَصاوُلَ الْفَحْلَيْنِ، يَتَخالَسانِ أَنْفُسَهُمَ، أيُّهُما يَسْقي صاحِبَهُ كَأْسَ المَنونِ.» «در میدان جنگ مردی از ما و مردی از دشمنان مانند دو شتر نر به همدیگر حمله می‌کردند هر یک اختلاس روح دیگری را می‌طلبید که کدام به رفیقش شربت
مرگ را بخوراند.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۴۴ می‌فرمایند:
«احْذَروا صَوْلَةَ الْكَريمِ إذا جاعَ، و اللَّئيمِ إذا شَبِعَ.» «بپرهيزيد از حمله بزرگوار، به هنگام نياز و گرسنگى، و از حمله انسان پست به هنگام سيرى.»
«وَ حَذِّرْهُ صَوْلَةَ الدَّهْرِ وَ فُحْشَ تَقَلُّبِ اللَّيالي وَ الاَْيّامِ.» «و از حملات روزگار و زشتی‌هاى گردش شب و روز بر حذرش‌دار!»
«وَ الدّامِغِ صَوْلاتِ الاَْضاليلِ، كَما حُمِّلَ فَاضْطَلَعَ.» «و صولت گمراهی‌ها را در هم شكست، همان‌طور كه با تمام
قدرت، سنگينى بار
رسالت را تحمّل كرد.»
این ماده سیزده بار در «
نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صول»، ج۲، ص۶۵۳.
